بهترین انیمیشن‌های بتمن تاریخ سینما / ۱۰ عنوان برتر از نگاه منتقدان

چارسو پرس: بتمن، شوالیه تاریکی، یکی از تأثیرگذارترین شخصیت‌های تاریخ کمیک‌بوک‌هاست که در طول بیش از ۸۰ سال حضورش در فرهنگ عامه، الهام‌بخش نسل‌های مختلفی از فیلم‌سازان بوده است. در بسیاری از آثار شاخص ژانر ابرقهرمانی، ردپای این شخصیت نمادین دیده می‌شود؛ از نسخه کلاسیک و طنزآمیز Batman: The Movie (بتمن: فیلم) محصول ۱۹۶۶ گرفته تا تفسیر گوتیک و خاص تیم برتون در Batman Returns (بازگشت بتمن).

در دهه‌های اخیر، کارگردانانی مانند کریستوفر نولان و مت ریوز نیز با ساخت آثار تحسین‌شده‌ای همچون The Dark Knight (شوالیه تاریکی) و The Batman (بتمن) موفق شدند بتمن را به عنوان نمادی از درام جنایی و پرسش‌های فلسفی در سینمای جهان تثبیت کنند.

اما یکی از بزرگ‌ترین اشتباهاتی که ممکن است در بررسی کارنامه سینمایی این شخصیت انجام شود، نادیده گرفتن آثار انیمیشنی است. واقعیت آن است که بتمن در قالب انیمیشن نیز خوش درخشیده و گاه حتی موفق‌تر از نسخه‌های لایو اکشن ظاهر شده است.

مجموعه تحسین‌شده Batman: The Animated Series (بتمن: مجموعه انیمیشنی) که بسیاری آن را بهترین اقتباس تاریخ این شخصیت می‌دانند، نمونه‌ای درخشان از ظرفیت‌های بالای روایت تصویری در دنیای انیمیشن است. در حال حاضر، تعداد آثار انیمیشنی بتمن از فیلم‌های لایو اکشن او پیشی گرفته و بسیاری از این انیمیشن‌ها مستقیماً از داستان‌های مشهور کمیکی اقتباس شده‌اند؛ البته برخی نیز روایت‌های کاملاً اورجینال ارائه می‌دهند.

در ادامه با معرفی ۱۰ انیمیشن برتر بتمن همراه باشید؛ آثاری که نه‌تنها در میان انیمیشن‌های ابرقهرمانی درخشش دارند، بلکه برخی از آن‌ها می‌توانند در رده‌ای هم‌سطح با فیلم‌هایی چون The Dark Knight (شوالیه تاریکی) و The Batman (بتمن) قرار بگیرند.

۱۰. Batman & Mr. Freeze: SubZero — بتمن و مسترفریز: زیر صفر

بخش دهم از فهرست بهترین انیمیشن‌های بتمن به اثر Batman & Mr. Freeze: SubZero (بتمن و مسترفریز: زیر صفر) اختصاص دارد؛ انیمیشنی که در سال ۱۹۹۸ منتشر شد و نقش کلیدی در گسترش جهان داستانی Batman: The Animated Series (بتمن: مجموعه انیمیشنی) ایفا کرد.

در میان میراث‌ ماندگار این مجموعه، شخصیت هارلی کوئین شاید شناخته‌شده‌ترین باشد، اما بازآفرینی شخصیت مسترفریز نیز دستاوردی بی‌نظیر محسوب می‌شود. در قسمت مشهور Heart of Ice (قلب یخی) که موفق به دریافت جایزه امی شد، داستانی تراژیک و انسان‌گرایانه برای این شخصیت شکل گرفت؛ جایی که ویکتور فریز، دانشمندی متخصص در زمینه سرمادمانی، تلاش دارد تا همسر در حال مرگش، نورا، را از طریق انجماد مصنوعی نجات دهد. حادثه‌ای در آزمایشگاه که توسط رئیس سودجویش، فریس بویل، رقم می‌خورد، نه‌تنها نورا را ظاهراً به کام مرگ می‌برد، بلکه خود فریز را نیز به مسترفریز بی‌احساس و انتقام‌جو تبدیل می‌کند.

SubZero در ادامه اپیزودهای قبلی، به‌ویژه Deep Freeze (انجماد عمیق) ساخته شد و داستان نجات نورا از حالت انجماد را دنبال می‌کند. این انیمیشن بیشتر به یک اپیزود بلند از سریال کلاسیک شباهت دارد و همین نکته، برای بسیاری از طرفداران، خود یک مزیت مهم محسوب می‌شود. برخلاف ادامه‌ این مجموعه تحت عنوان The New Batman Adventures (ماجراجویی‌های جدید بتمن) که از سبک بصری نوآورانه فلایشر فاصله گرفت، SubZero همچنان وفادار به طراحی هنری اصیل و تیره‌وتار مجموعه اولیه باقی مانده است.

این فیلم به‌عنوان اثری مکمل برای فیلم لایو اکشن Batman & Robin (بتمن و رابین) به کارگردانی جوئل شوماخر ساخته شد که در آن آرنولد شوارتزنگر نقش مسترفریز را ایفا می‌کرد. نکته جالب آن است که طراحی شخصیت در نسخه سینمایی، به شدت از نسخه انیمیشنی الهام گرفته بود. در حالی که فیلم Batman & Robin به‌دلیل رویکرد کمیک‌وار و اغراق‌آمیزش مورد انتقاد شدید قرار گرفت، SubZero با روایت متمرکز و احساسی‌اش بار دیگر ارزش‌های روایی و احساسی Batman: The Animated Series را به رخ کشید.

اگرچه SubZero از نظر جاه‌طلبی و ساختار روایی در رده آثار بزرگ‌تر بتمن قرار نمی‌گیرد، اما با ساختاری منسجم، طراحی بصری خیره‌کننده و فضایی وفادار به روح کلاسیک داستان‌های بتمن، جایگاه شایسته‌ای در میان انیمیشن‌های برتر دنیای بتمن دارد. اثری که همچنان مورد توجه علاقه‌مندان سینمای جهان و خصوصاً ژانر انیمیشن ابرقهرمانی قرار دارد.

۹. The Lego Batman Movie – فیلم لگو بتمن

فیلم «لگو بتمن» (The Lego Batman Movie) محصول ۲۰۱۷، به کارگردانی کریس مک‌کی، برخلاف بیشتر آثار جدی و تاریک بتمن، با رویکردی طنزآمیز و سرگرم‌کننده به سراغ این ابرقهرمان رفته است. شخصیت بتمن با صدای ویل آرنت که اولین‌بار در فیلم «The Lego Movie» دیده شد، آن‌قدر محبوب شد که ساخت یک اسپین‌آف اختصاصی برای او اجتناب‌ناپذیر به‌نظر می‌رسید.

این فیلم برخلاف آثار تاریکی مثل «Batman v Superman»، به بازتعریفی طنز از بتمنی می‌پردازد که به‌شدت تنها، خشک و وسواس‌گونه در مبارزه با جرم و جنایت است، اما طی داستان با ورود رابین (با صدای مایکل سرا) و باربارا گوردون (با صدای روزاریو داوسون)، یاد می‌گیرد که معنای واقعی خانواده، همکاری و عشق چیست. «لگو بتمن» یکی از معدود فیلم‌هایی است که بتمن را در قالب یک پدر و رهبر خانواده به تصویر می‌کشد. این فیلم به‌عنوان یک تجربه متفاوت و سرشار از ارجاعات فرهنگی و طنزهای هوشمندانه، مورد تحسین طرفداران سینمای جهان قرار گرفته است.

بیشتر بخوانید: معرفی فیلم‌های سینمایی

۸. Batman: The Doom That Came to Gotham – بتمن: فاجعه‌ای که بر گاتهام نازل شد

در این انیمیشن خاص و متفاوت محصول ۲۰۲۳ به کارگردانی کریستوفر برکلی و سم لیو، داستان بتمن وارد قلمرو وحشت‌آفرین اسطوره‌های لاوکرفتی می‌شود. فیلم «بتمن: فاجعه‌ای که بر گاتهام نازل شد» (Batman: The Doom That Came to Gotham) بر اساس کمیکی از مایک مینیولا، خالق «Hellboy»، ساخته شده و داستان آن در دهه ۱۹۲۰ روایت می‌شود. این فیلم در فضایی تاریک و وهم‌انگیز جریان دارد و ما را با نسخه‌ای از بروس وین آشنا می‌کند که به جای مقابله با مجرمان معمولی، باید با فرقه‌ای مرموز و موجوداتی اهریمنی روبه‌رو شود.

در این بازآفرینی، طراحی شخصیت‌ها نیز به‌طرز چشمگیری تغییر یافته است. برای مثال، Poison Ivy به موجودی گیاهی-شیطانی تبدیل شده، Mr. Freeze مانند جسدی بی‌چشم در لباس غواصی باستانی ظاهر می‌شود و Killer Croc شبیه یک دایناسور دوپا طراحی شده است. این انیمیشن نه‌تنها به خاطر طراحی بصری منحصربه‌فردش، بلکه به‌واسطه فضاسازی سنگین، پرتنش و پایان‌ناپذیرش، به یکی از دلهره‌آورترین تجربه‌های سینمایی در دنیای بتمن تبدیل شده است.

در بخش بعدی، دو عنوان دیگر از بهترین انیمیشن‌های سینمایی بتمن را معرفی خواهیم کرد. آیا انیمیشن‌های بتمن می‌توانند با شاهکارهایی چون The Dark Knight رقابت کنند؟ منتظر باشید...

۷. Batman: Gotham Knight – بتمن: شوالیه گاتهام

انیمیشن «بتمن: شوالیه گاتهام» (Batman: Gotham Knight) محصول سال ۲۰۰۸، یکی از منحصربه‌فردترین آثار در دنیای بتمن به شمار می‌رود. این انیمیشن در قالب یک آنتولوژی شش قسمتی تولید شده که هر بخش آن توسط نویسنده و استودیوی متفاوتی ساخته شده است. نکته قابل‌توجه اینکه این فیلم به‌نوعی میان فیلم‌های «Batman Begins» و «The Dark Knight» کریستوفر نولان قرار می‌گیرد، اما صداپیشگی شخصیت بتمن را کوین کانروی انجام داده و نه کریستین بیل.

از برجسته‌ترین بخش‌های این فیلم می‌توان به قسمت «In Darkness Dwells» اشاره کرد، که به قلم دیوید اس. گویر نوشته شده و توسط استودیوی مطرح Madhouse انیمه‌سازی شده است. در این بخش، بتمن به دل فاضلاب‌های گاتهام می‌زند تا کاردینالی را که توسط «اسکرکرو» ربوده شده، نجات دهد. طراحی بصری این قسمت بیشترین شباهت را با فضای فیلم‌های نولان دارد، از لباس بتمن گرفته تا حال‌وهوای گاتهام. این انیمیشن با سبک‌های گرافیکی متنوع و روایت‌های گوناگون، اثبات می‌کند که داستان بتمن می‌تواند در قالب‌های هنری متنوعی روایت شود، و همین نکته باعث شده این اثر برای دوستداران انیمه، کمیک و سینمای ابرقهرمانی بسیار جذاب باشد.

۶. Batman: Gotham by Gaslight – بتمن: گاتهام زیر نور گاز

«بتمن: گاتهام زیر نور گاز» (Batman: Gotham by Gaslight) یک اقتباس از کمیک معروف "Elseworlds" است که در آن، قهرمانان آشنای دی‌سی در بسترهای زمانی و مکانی متفاوتی بازآفرینی می‌شوند. این انیمیشن به کارگردانی سم لیو، نسخه‌ای از بروس وین را در اواخر قرن نوزدهم به تصویر می‌کشد که در حال تحقیق درباره‌ی یکی از مرموزترین جنایات آن دوران است: «جک قاتل».

در این نسخه تاریخی از گاتهام، خیابان‌ها سنگ‌فرش شده و نور گاز جای نور نئون را گرفته است. دیگر خبری از آسمان‌خراش‌ها نیست، اما سایه‌ها همچنان محل امنی برای شوالیه تاریکی هستند. در این انیمیشن، طراحی شخصیت بتمن با الهام از نسخه مایک مینیولا، یقه‌ای سنتی به لباس او اضافه کرده که حال‌وهوای دوره ویکتوریایی را منتقل می‌کند. اگرچه سبک هنری مینیولا کاملاً بازسازی نشده، اما استفاده از استایل شناخته‌شده بروس تیم (تهیه‌کننده انیمیشن‌های کلاسیک بتمن) باعث شده تا این اثر هم نوستالژیک باشد و هم تازه.

ترکیب عناصر تاریخی، فضای جنایی و طراحی بصری منحصربه‌فرد، این انیمیشن را به یکی از تماشایی‌ترین و خلاقانه‌ترین اقتباس‌های بتمن تبدیل کرده است.

۵. The Batman vs. Dracula – بتمن علیه دراکولا

انیمیشن «بتمن علیه دراکولا» (The Batman vs. Dracula) محصول سال ۲۰۰۵، یکی از متفاوت‌ترین برخوردهای دنیای بتمن با ژانر وحشت است. این فیلم که به عنوان اسپین‌آف سریال «The Batman» ساخته شد، جسارت آن را دارد که بتمن را در تقابل با افسانه‌ای از تاریکی، یعنی «کنت دراکولا» قرار دهد. در این داستان، «پنگوئن» به طور تصادفی آرامگاه دراکولا را باز می‌کند و این موجود خون‌آشام باستانی دوباره به زندگی بازمی‌گردد تا گاتهام را به شهری از مردگان تبدیل کند.

نکته قابل‌توجه در این انیمیشن، تفاوت قدرت بین بتمن و دراکولاست؛ بتمن تنها از تاریکی استفاده می‌کند، اما دراکولا خود پادشاه تاریکی است. دراکولا با توانایی‌هایی فراطبیعی مانند تغییر شکل، قدرت بدنی فوق‌العاده و نفوذ ذهنی، تهدیدی بسیار جدی‌تر از خلافکاران معمولی برای بتمن است.

بر خلاف نسخه تلویزیونی، این فیلم به خاطر رده‌بندی سنی TV-PG، توانسته جلوه‌های بیشتری از ترس و خشونت را به نمایش بگذارد (از جمله نسخه خون‌آشامی جوکر!). موسیقی متن، تضاد بین گیتار الکتریک مدرن برای بتمن و ویولن‌های وهم‌آلود برای دراکولا را به خوبی منتقل می‌کند. این انیمیشن، اگرچه برای کودکان مناسب است، اما آن‌قدر دلهره‌آور هست که مخاطبان بزرگ‌تر را نیز جذب کند.

۴. Batman: The Dark Knight Returns – بتمن: بازگشت شوالیه تاریکی

انیمیشن دو قسمتی «بتمن: بازگشت شوالیه تاریکی» (Batman: The Dark Knight Returns) یکی از وفادارترین اقتباس‌ها از کمیک مشهور فرانک میلر به شمار می‌رود. این اثر، داستان بازگشت بتمنی میانسال و بازنشسته به میدان نبرد را روایت می‌کند، آن هم در زمانی که گاتهام دچار آشوبی اجتماعی و حاکمیت گروه‌های جنایتکار شده است. این فیلم با مدت زمان ۱۴۰ دقیقه، از قالب معمولی انیمیشن‌های دی‌سی فراتر می‌رود و به تمام عناصر کلیدی داستان زمان کافی برای پردازش می‌دهد.

برخلاف بسیاری از اقتباس‌ها، طراحی شخصیت‌ها دقیقاً مطابق با استایل خشن و عضلانی فرانک میلر انجام شده است. موسیقی متن با استفاده از سینتی‌سایزرهای دهه ۱۹۸۰، فضای خشونت‌بار و آخرالزمانی شهر را تقویت می‌کند. حضور صداپیشگان مطرحی چون «پیتر ولر» در نقش بتمن و «مایکل امرسون» در نقش جوکر، به جذابیت اثر افزوده است.

نکته جالب اینکه این انیمیشن از مونولوگ‌های درونی مشهور کمیک صرف‌نظر کرده، اما بسیاری از دیالوگ‌های کلیدی را به شکل جدیدی بازآفرینی می‌کند. برای مثال، جملاتی که در کمیک در قالب ذهنی آمده‌اند، به گفت‌وگوهای تأثیرگذار بین بتمن و جوکر تبدیل شده‌اند. مبارزه پایانی بین بتمن و سوپرمن نیز به‌جای یک زد و خورد ثابت، به نمایشی پویا و سینمایی تبدیل شده است که تأثیرگذاری آن را دوچندان می‌کند.

بیشتر بخوانید: اخبار و مطالب سینمای جهان

۳. Batman: Under the Red Hood – بتمن: زیر نقاب رد هود

انیمیشن «بتمن: زیر نقاب رد هود» (Batman: Under the Red Hood) محصول سال ۲۰۱۰، بازگویی استادانه‌ای است از یکی از جنجالی‌ترین داستان‌های تاریخ کمیک‌های بتمن. در کمیک «مرگ در خانواده» (A Death in the Family) که در سال ۱۹۸۸ منتشر شد، جوکر، رابین دوم یعنی «جیسون تاد» را به طرز وحشیانه‌ای به قتل می‌رساند. اما در سال ۲۰۰۵، این شخصیت توسط «جاد وینیک» به‌عنوان شخصیت مرموزی با نام «رد هود» به دنیای دی‌سی بازمی‌گردد؛ نامی که پیش‌تر توسط خود جوکر استفاده می‌شد.

انیمیشن «زیر نقاب رد هود» روایت به‌مراتب منسجم‌تر و قوی‌تری نسبت به کمیک دارد، چراکه جاد وینیک خودش فیلمنامه را نوشته و فرصت داشته روایت را با دقت بیشتری بازپردازی کند. کارگردانی «جِی اولیوا» و صداپیشگی درخشان «بروس گرینوود» در نقش بتمن و «جان دیماجیو» در نقش جوکر، این اثر را به یک تجربه هیجان‌انگیز و پرتنش تبدیل کرده است. دیماجیو در این نسخه، جوکری هراس‌آور و سرد ارائه می‌دهد که در نوع خود متفاوت و به‌یادماندنی است.

اما چیزی که این فیلم را به یکی از برترین آثار بتمن تبدیل می‌کند، اوج داستان است؛ جایی که جیسون، پس از ربودن جوکر، بتمن را در برابر انتخابی اخلاقی و احساسی قرار می‌دهد: آیا او باید برای همیشه به رنج دنیا پایان دهد و جوکر را بکشد؟ یا همچنان به اصول خود پایبند بماند؟ این درگیری درونی بتمن که حتی خودش هم اعتراف می‌کند میل شدیدی به کشتن جوکر دارد، اما از ترس تبدیل شدن به قاتلی بی‌مهار خودداری می‌کند، قلب تپنده‌ی فیلم است.

سکانس پایانی با یک فلاش‌بک به روز اول جیسون به‌عنوان رابین، بار احساسی عمیقی دارد؛ روزی که خودش آن را «بهترین روز زندگی‌اش» می‌نامد. همین صحنه، داستان را به شکلی دردناک اما کامل، به سرانجامی تلخ و انسانی می‌رساند.

۲. Batman Beyond: Return of the Joker – بازگشت جوکر

انیمیشن «بازگشت جوکر» (Batman Beyond: Return of the Joker) یکی از مهم‌ترین فیلم‌ها در دنیای انیمیشن‌های بتمن است. این فیلم به‌دنبال سریال «بتمن بیوند» ساخته شد، که ۴۰ سال پس از وقایع «بتمن: سری انیمیشن» اتفاق می‌افتد. در این دنیای جدید، بتمن مسن و سالخورده، «بروس وین» (با صدای «کوین کانروی») در حال آموزش دادن به یک نوجوان به نام «تری مک‌گینیس» (با صدای «ویل فریدل») برای تبدیل شدن به بتمن جدید است.

اما در این دنیای جدید، گذشته هیچ‌گاه کاملاً دفن نمی‌شود. جوکر، بزرگ‌ترین دشمن بتمن، که به‌طور شگفت‌انگیزی هیچ‌گاه پیر نشده است، از قبر بازمی‌گردد تا تهدیدی جدید ایجاد کند. جوکر (با صدای «مارک همیل») که به‌طور سنتی هیچ‌گونه پیشینه یا هویت واقعی ندارد، در این انیمیشن بیشتر از همیشه مرموز و تاریک‌تر از قبل به‌نظر می‌آید. در اینجا، «تری مک‌گینیس» به‌عنوان بتمن جدید مجبور است تا برای کشف حقیقت پشت بازگشت جوکر، خود را به‌عنوان یک کارآگاه نشان دهد.

این فیلم برای یکی از سکانس‌های فلش‌بک برجسته‌اش به یاد می‌آید که در آن، «جوکر» ربوده و شکنجه می‌کند «رابین» (با صدای «اریک لادی»)، در یکی از خطرناک‌ترین شوخی‌های خود با بتمن که به‌طور حتم نشان‌دهنده پایان رقابت این دو شخصیت است.

۱. Batman: Mask of the Phantasm – ماسک فانتاسم

به‌عنوان بهترین انیمیشن بتمن تا به امروز، «ماسک فانتاسم» (Batman: Mask of the Phantasm) از لحاظ عاطفی، هنری و داستانی فوق‌العاده است. این فیلم که به‌طور خاص برای سینما تولید شده بود، بخشی از دنیای «بتمن: سری انیمیشن» است و داستان اصلی خود را روایت می‌کند، اما با الهام از داستان‌های «بتمن: سال اول» (Batman: Year One) و «بتمن: سال دوم» (Batman: Year Two).

در این داستان، یک شخصیت مرموز به نام «فانتاسم» (با صدای «استیسی کیچ») شروع به از بین بردن گانگسترهای گاتهام می‌کند. بسیاری فکر می‌کنند که این بتمن است که به‌طور قاتلانه وارد عمل شده، بنابراین بتمن باید هویت فانتاسم را فاش کند تا نام خود را از این اتهام پاک کند. این فیلم علاوه‌بر داستان اصلی خود، با فلش‌بک‌هایی به دوران جوانی «بروس وین»، به بررسی تصمیمات او می‌پردازد، از جمله رابطه‌اش با دختری به نام «آندریا رومان» (با صدای «دانا دلانی») که در گذشته تنها عشق او بود.

این فیلم با انیمیشن زیبا، موسیقی اپرایی و بار عاطفی سنگین، نه تنها به‌عنوان یکی از بهترین فیلم‌های انیمیشن بتمن، بلکه به‌عنوان یک اثر هنری برجسته در سینما شناخته می‌شود. با صدای بی‌نظیر «کوین کانروی» و لحظه‌ای احساسی که در آن «بروس وین» از پدر و مادرش عذرخواهی می‌کند، «ماسک فانتاسم» در ذهن هر بیننده‌ای باقی می‌ماند.

این دو اثر برتر نه تنها در میان طرفداران بتمن، بلکه در دنیای سینمای جهان به‌عنوان نقطه عطف‌هایی در سینمای انیمیشن شناخته می‌شوند.