یکشنبه , ۲۳ شهریور, ۱۴۰۴
یادداشت و مقاله تئاتر | صفحه 6
چگونه آنتون چخوف روی کارگردانی مدرن تأثیر گذاشت؟/ سه نسخه از باغ آلبالو

چگونه آنتون چخوف روی کارگردانی مدرن تأثیر گذاشت؟/ سه نسخه از باغ آلبالو

نمایش‌نامه‌ی باغ آلبالو به نویسندگی آنتون چخوف در تاریخ تئاتر بسیار مهم است. جورجو استره‌لر، پیتر اشتاین و پیتر بروک، سه اجرای مشهور از این نمایش‌نامه را به‌صحنه برده‌اند. ماریا شِتسُوا و کریستوفر اینِس در کتاب «مقدمه‌ی کیمبریج بر کارگردانی تئاتر» به این موضوع پرداخته‌اند. ترجمه‌ی این مطلب را در ادامه می‌خوانید.

نگرشی به «عزاداران بَیَل» / روایتی مدرن از اقلیمِ محذوف دوشنبه 26 دی 1401 21:58

نگرشی به «عزاداران بَیَل» / روایتی مدرن از اقلیمِ محذوف

نه چوبک، نه ساعدی و نه هیچ نویسنده مهم دیگری در تاریخ معاصر ادبیات ما صرفا به خاطر روایت نابرخورداری‌ها و مباحث صرفا اجتماعی و عدالت‌محورانه مانند عدم توزیع عادلانه ثروت و... نمی‌تواند واجد اهمیت ادبی باشد که اگر بود، خیل نویسندگان چپ‌گرای توده‌ای تا آخر ایستاده، امروز مهم‌ترین نویسندگان معاصر ما بودند. این نوع نگاه به مساله و به تناسب آن، فرم روایت و پیوند فرم با نگاه و درون‌‌مایه جاری در داستان است که حد اهمیت اثر را تعیین می‌کند. چیزی که ساعدی از ابعادی واجد آن است و از ابعادی نه.

مروری کوتاه بر تک‌نگاری‌های غلامحسین ساعدی / سرزمین‌های گوهرمراد دوشنبه 26 دی 1401 21:51

مروری کوتاه بر تک‌نگاری‌های غلامحسین ساعدی / سرزمین‌های گوهرمراد

ساعدی در دوران حیات خود سه تک نگاری منتشر کرد: «ایلخچی» (1342)، «خیاو یا مشکین‌شهر» (1343) و «اهل هوا» (1345) . آنچه در سفرها و تحقیق‌هایش برای این تک‌نگاری‌ها به دست‌ آمد بعدها در داستان‌هایش نمود پیدا کرد.

نقدی بر مقایسه نازلِ‌ تماشای نمایش و خوردنِ پیتزا! / فریب‌خوردگانِ ترکیبِ «فر+هنگ» دوشنبه 26 دی 1401 21:38

نقدی بر مقایسه نازلِ‌ تماشای نمایش و خوردنِ پیتزا! / فریب‌خوردگانِ ترکیبِ «فر+هنگ»

«چرا همین روزها مردم پیتزا می‌خورند ولی روی صحنه بردنِ تئاتر مورد نقد است؟» طرح چنین استدلالی یک پیش‌فرض غلط دارد؛ اینکه تئاتر غذا است. مبنای این خطا احتمالا باید این باشد که جامعه تئاتری یا هنری بعضا برای خودش جمله‌های زیبای انتزاعی می‌سازد و از این ترکیب‌سازی لذت می‌برد. مثل اینکه می‌گوید «فرهنگ به اندازه هوا و غذا اهمیت دارد.» واقعیتِ بیولوژیک اما چیز دیگری می‌گوید؛ اینکه برای انسان چیزی مهم‌تر از «آب و هوا و غذا» در درجله اول اهمیت قرار ندارد! چون پیش از هر نکته باید زنده بماند، مگر اینکه با اصل و اساس زیست انسان شوخی داشته باشیم که این ماجرای دیگری است.

در آستانه 22 دی ماه، سالروز تولد علی رفیعی / زاینده‌رودی که نباید بخشکد دوشنبه 19 دی 1401 15:54

در آستانه 22 دی ماه، سالروز تولد علی رفیعی / زاینده‌رودی که نباید بخشکد

من قدری از این مشابه‌سازی‌های غیرتئاتری مهم فاصله می‌گیرم و او را آپیا و کریگِ تئاتر ایران می‌دانم که به دگرگونی تماشاگری، طراحی و فهم صحنه‌ای و کارگردانی تئاتر در ایران نیم قرن اخیر جلوه‌ای‌ خاص بخشید، چراکه نه؟ چرا نباید به وجودش افتخار کنیم؟ چرا یک‌بار دیگر تندترین انتقادها را متوجه مدیران‌مان نکنیم که آقایان! این وجودِ ملی از داشتن مکانی ثابت برای انتقال تجارب گرانبهایش محروم است.

فرهنگ فرآورده نیست، فرآیند است شنبه 17 دی 1401 23:21
بازخوانی پژوهش «پیوستگی و گسستگی فرهنگی در تئاتر ایران» به بهانه این روزها

فرهنگ فرآورده نیست، فرآیند است

همان‌گونه که ما از دیگری تاثیر می‌گیریم، دیگری نیز تحت تاثیر ما قرار دارد. به همین اعتبار می‌توان ادعا کرد تئاتر ایران درنتیجه وقایع اخیر نیز تجربه‌ای سراسر متفاوت آغاز خواهد کرد، چراکه این هنر هیچ‌گاه از جامعه و تاریخ و سیاست جدا نبوده و نیست.

چرا تئاتر به عنوان اجرای زنده بعد از جنگ جهانی وارد دوره تازه‌ای شد؟/ بقا در قرنِ آشوب  شنبه 17 دی 1401 12:24

چرا تئاتر به عنوان اجرای زنده بعد از جنگ جهانی وارد دوره تازه‌ای شد؟/ بقا در قرنِ آشوب

اوایل دهه 1930 نمایشنامه‌نویس و بازیگر فرانسوی «آنتونن آرتو» نظریه‌ای برمبنای تئاتر سوررئالیستی به نام «تئاتر بی‌رحمی» یا تئاتر شقاوت ارایه کرد. این تئاتر برای آزادسازی ترس‌ها و اضطراب‌های عمیقِ بشری که همواره سرکوب می‌شوند، حمله به ناخودآگاه تماشاگر را هدف اجراهای خود قرار داد. آرتو فضایی طراحی ‌کرد که تماشاگر، بدون سپر قرار دادنِ حفاظ «مدنیت»، طبیعت واقعی خود را به نظاره بنشیند.. تئاتر بی‌رحمی/شقاوت پس از جنگ جهانی دوم شکل ملموس‌تری به خود گرفت؛ ابتدا در اقتباس کارگردان فرانسوی «ژان لوئی‌بارو» از «محاکمه» کافکا و سپس در آثار هنرمندانی چون «ژان ژنه» و «فرناندو آرابال».

دعوت تئاتر به بازنگری در رفتار با زنان یکشنبه 6 آذر 1401 13:16
تجربه تاریخی نقش‌آفرینی بازیگران زن در تئاتر از قاجار تا پهلوی اول

دعوت تئاتر به بازنگری در رفتار با زنان

نخستین زنی که در ایران روی صحنه رفت، دختری ارمنی به نام «آشخن» بود. کشیش پاپازیان که اولین گروه نمایشی در تبریز را بنا نهاده بود با اقتباس از نمایشنامه کمدی شکسپیر، نمایشنامه‌­ای با عنوان «دادگاه عدل» نوشت. نمایشنامه‌ای که آشخن، دختر کشیش در آن ایفای نقش کرد.

پیام‌های پیتر بروک از آن دنیا برای کارگردانان تئاتر ما / تقلیدِ واقعیت به خوردِ انسان هوشیار نمی‌رود چهارشنبه 2 آذر 1401 12:52

پیام‌های پیتر بروک از آن دنیا برای کارگردانان تئاتر ما / تقلیدِ واقعیت به خوردِ انسان هوشیار نمی‌رود

پیتر بروک زمانی در گفتگو با روزنامه لیبراسیون چاپ فرانسه، در پاسخ به این سوال که «چگونه با گذر دهه‌های مختلف زندگی، اجراهای متفاوتی از یک نمایشنامه واحد اثر شکسپیر ارایه می کند، گفت «درواقع به بالا رفتن از یک کوه شباهت دارد، با هر قدم فکر می‌کنیم که به هدف نزدیک شده‌ایم، چند قدم برمی‌داریم و دوباره می‌‌ایستیم و متوجه می‌شویم که دوباره بالاتری هم وجود دارد و کمی دورتر کوهی دیگر در پشت یک تپه دور نمایان می‌شود. پس دوباره به راه‌مان ادامه می‌دهیم. به همین ترتیب است که از یک نمایشنامه واحد در گذر زمان می‌توانیم قرائت‌های متفاوت داشته باشیم. به بیانی دیگر هیچ نمایشی به‌تنهایی هدف نیست اما هرکدام از مسیری عبور کرده که تعریف پیش‌فرضی ندارد و باید مجددا خوانده شود.

سرودخوانی تماشاگران در خلال اجرای نمایش «پرده‌خانه» چه پیامی دارد؟ / کلاس درس جامعه برای تئاتر شنبه 28 آبان 1401 11:55

سرودخوانی تماشاگران در خلال اجرای نمایش «پرده‌خانه» چه پیامی دارد؟ / کلاس درس جامعه برای تئاتر

کارگردانان ما باید شهامت متوقف کردن سخنرانی! را داشته باشند و به کلاس‌های کوچک درس بازگردند. تنها در چنین شرایطی است که بین آنها و تماشاگرانِ امروز احساس مستحکم‌تر و خودمانی‌تری شکل می‌گیرد. 

 نگاهی به وضعیت امروز تئاتر تهران/ بقا در ساعت مقرر سه شنبه 17 آبان 1401 12:18

نگاهی به وضعیت امروز تئاتر تهران/ بقا در ساعت مقرر

این روزها اجرا نکردن برای بخشی از افراد به معنای از دست دادن درآمد و البته برای بخشی به معنای زیرپا نهادن تعهدات خود نسبت به یک تهیه‌کننده است. در چنین شرایطی با یک وضعیت دوگانه روبه‌روییم که از یک سو افرادی خواهان تعطیلی نمایش‌ها می‌شوند و در مقابل عده‌ای درگیر تنگنای اقتصادی.

 نگاهی به یک ماه تعطیلی تئاتر ایران و فهرست بازداشتی‌ها که کوتاه نیست/ سوءمدیریت بحران سه شنبه 17 آبان 1401 12:11

نگاهی به یک ماه تعطیلی تئاتر ایران و فهرست بازداشتی‌ها که کوتاه نیست/ سوءمدیریت بحران

در گفتگو با یکی از سالن‌دارانی که نخواست نامش افشا شود عیان می‌شود اداره کل هنرهای نمایشی به بهانه‌های مختلف از دادن هر گونه مجوز برای نمایش‌های آینده ممانعت می‌کند. حتی شایعه بر آن است که مدیرکل هنرهای نمایشی نیز این روزها به دفترش نمی‌رود و اختلافات در معاونت هنری بر سر چگونگی مدیریت تئاتر به اوج خود رسیده است

زنی که می‌خواست «زبان زنان» باشد دوشنبه 16 آبان 1401 16:29
تحول‌خواهی زنانه در رویکرد به تئاتر با نگاهی به کوشش‌های صدیقه دولت آبادی

زنی که می‌خواست «زبان زنان» باشد

از صدیقه دولت‌آبادی پنج نمایشنامه در دست داریم که همه آنها در کانون بانوان و توسط خود او و سایر زنان عضو کانون در آن سال‌ها اجرا شده‌اند: «پریروز، دیروز، امروز» 1316، «مرد نادان» 1321، «زندگی ایلیاتی» 1321، «من مدیره زندگی و مادر می‌خواهم» 1322 و «زندگی چیست» 1322 آثاری‌اند به قلم او.

کاربرانِ متکثر مجوز صادر می‌کنند / مخاطب که تغییر کرد، تئاتر راهی جز دگرگونی ندارد سه شنبه 10 آبان 1401 01:23
تئاتر در زمانه فناوری غیرمتمرکز و کنش‌های اجتماعی ناهمگن

کاربرانِ متکثر مجوز صادر می‌کنند / مخاطب که تغییر کرد، تئاتر راهی جز دگرگونی ندارد

کنش‌های اجتماعی ما به واسطه شکل‌گیری راه‌های ارتباطی نوین دستخوش تغییرهای خیره‌کننده و سریع شده. شبکه‌های اجتماعی، پلتفرم‌های ارایه‌دهنده خدمات ارتباطات تصویری، تلفن‌های هوشمند، اینترنت فراگیرِ جهانی و غیره، تمام اینها شهروندان را به یکدیگر نزدیک کرده و به شبکه‌ای از پیوندها و باورهای مشترک دامن زده است. فرهنگِ انسان قرن بیست و یکم به مراتب با انسان قرن بیستم تفاوت دارد؛ خواسته‌های اجتماعی و کنش‌هایش دگرگون شده‌اند. تئاتر باید تصمیم بگیرد به نیازهای زمانه خودش چگونه پاسخ می‌دهد؟ مثل دوران web2 یا زمانه نفوذ روزافزون web3 البته اگر اینترنت قطع نباشد!

نگاهی به تاریخ مبارزه زنان برای حضور روی صحنه‌های تئاتر‌/ مردانِ بی‌ریش مغلوب زنان سیبیلو* دوشنبه 2 آبان 1401 22:13
شکست جانانه از اصلاحات زنانه

نگاهی به تاریخ مبارزه زنان برای حضور روی صحنه‌های تئاتر‌/ مردانِ بی‌ریش مغلوب زنان سیبیلو*

در سال‌های بین 1260 تا 1270 شمسی تئاتر و درام مدرن وارد ایران می‌شود. این نوع از تئاتر در کنار نمایش‌های سنتی و قبلی که همگی به شکلی کاملا «مردانه» اجرا می‌شدند در بین «مردان» ایران برای خود جا باز کرد. در آن زمان زنان نه تنها اجازه حضور در صحنه را نداشتند و نقش‌های زنانه با بازیگری مردان روی صحنه می‌رفت، بلکه زنان حتی اجازه تماشای تئاتر را نیز نداشتند

درباره انحصار سیستم بلیت فروشی تئاتر/ خودمان قطع می‌کنیم، خودمان وصل چهارشنبه 23 شهریور 1401 17:14

درباره انحصار سیستم بلیت فروشی تئاتر/ خودمان قطع می‌کنیم، خودمان وصل

همین انحصار است که مدیران این سامانه تصمیم می‌گیرند در روزهایی که تئاترها روی صحنه هستند سایت خود را برای ترمیم زیرساخت، چند ساعت از دسترس خارج کنند. اگر سوال کنیم چرا این اتفاق در تعطیلی‌های پیش‌ِ رو که تئاترها هم تعطیل هستند اتفاق نمی‌افتد کسی پاسخ نمی‌دهد. قرار هم نیست کسی جواب دهد چون انحصار دست آن‌هاست و وقتی مقوله‌ای انحصاری باشد صاحب انحصار به مخاطب که هیچ، حتی به مشتری هم پاسخ نمی‌دهد چرا که مشتری راهی جز تن دادن به خرید از آن صاحب انحصار ندارد.

یادداشت فرزان سجودی برای نمایش «سگ‌ها و استخوان‌های مادرم»/ همه کسانی که دوستشان  می‌داشتم مرده‌اند شنبه 19 شهریور 1401 02:51

یادداشت فرزان سجودی برای نمایش «سگ‌ها و استخوان‌های مادرم»/ همه کسانی که دوستشان می‌داشتم مرده‌اند

یادداشت دکتر فرزان سجودی پس از تماشای نمایش «سگ‌ها و استخوان‌های مادرم» به کارگردانی مژگان خالقی.

جای خالی «مرور» و «دیگرگونه‌های اجرایی» در «تئاتر فجر ۴۱» سه شنبه 25 مرداد 1401 19:17

جای خالی «مرور» و «دیگرگونه‌های اجرایی» در «تئاتر فجر ۴۱»

فراخوان چهل و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در حالی منتشر شد که ۲ بخش «مرور» و «دیگرگونه‌های اجرایی» از این دوره حذف شده است؛ این تصمیم را تا چه میزان می‌توان کارشناسانه دانست؟

مرثیه‌ای در سوگ تئاتر دوشنبه 10 مرداد 1401 12:33
واکنشی به حذف نوبت اجرای عمومی گروه خوزستانی برگزیده فجر

مرثیه‌ای در سوگ تئاتر

نمایش «مرثیه‌ای بر قتل ژولیوس سزار و چند مرغ از سیمرغ» طبق برنامه قبلی و اقدامات لازم صدور مجوز، قرار اجرای عموم در سالن اصلی تئاترشهر، برای نوبت مردادماه داشت؛ اما چند روز پیش از اجرا، ناگهان نمایش «شکوفه های گیلاس» کار محمد مساوات که به تازگی دوره یک‌ ماهه خود را در خرداد سال جاری، در سالن استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر پشت سر گذاشته، برای اجرای مرداد از سوی مجموعه تئاترشهر اعلام و نمایش گروه «آماتور» ملغی شد.

درباره ترکیب شورای سیاستگذاری جشنواره تئاتر فجر/ بودن یا نبودن، مساله این هم نیست شنبه 8 مرداد 1401 19:43

درباره ترکیب شورای سیاستگذاری جشنواره تئاتر فجر/ بودن یا نبودن، مساله این هم نیست

در جشنواره تئاتر فجر آنچه تاثیر دارد رویکرد و عملکرد معاونت هنری، اداره کل هنرهای نمایشی و دبیر جشنواره است وگرنه این شوراها فقط از آن جهت که جزو ساختار است باید تشکیل و اعضای آن تعیین شود، همین، وگرنه فرقی نمی‌کند چه کسی عضو این شوراها باشد.

 یک انصراف و چند نکته شنبه 8 مرداد 1401 15:25

یک انصراف و چند نکته

کناره گیری مسعود دلخواه از حضور در شورای سیاستگذاری چهل و یکمین جشنواره تئاتر فجر، یادآور این نکته است که شورای سیاست‌گذاری، موضوعی است که هر از گاهی با حاشیه‌هایی همراه بوده است.