پنج فیلم مستندی که واقعیت‌های جهان را تغییر دادند!

چارسو پرس: از آنجایی که فیلم های غیر داستانی همیشه هم دارای دستور کار سیاسی نبوده‌اند، ساختار آنها برای مدت‌‍های مدیدی مرتبط شده با فیلم سازان متعهدی که در تلاشند تاثیری اساسی بر جهان بگذارند و از دهه‌ی شصت میلادی، تغییرات اجتماعی ترقی خواهانه تقریبا با واژه‌ی مستند مترادف شده است.

در اکثر مواقع زمانی این تاثیرات مشهود شده‌اند که اطلاعات و اساسا نوع نگاه تازه در اختیار مخاطب قرار داده شده است. با وجود این، در پاره ای مواقع فیلم های مستند پا را فراتر از این گذاشته و تاثیری بلند مدت و قابل مشاهده بر جهان به جای گذاشته اند. در اینجا چند مورد از مستندهای مهم و تاثیرگذار تاریخ سینما را معرفی می‌کنیم!

 

خط باریک آبی The Thin Blue Line
اولین فیلم بلند ارول موریس Errol Morris شاید معروفترین مورد فیلم مستند است که در آن زندگی خارج از پرده‌ی نقره ای به تصویر کشیده می‌شود. کانون توجه فیلم "خط باریک آبی" بر روی زندگی رندال آدامز است، کسی که متهم به قتل یک افسر پلیس بود. علاقه‌ی شدید موریس برای پی بردن به حقیقت و ترکیب آن با تجربه‌اش به عنوان کاراگاه خصوصی، او را به کشف تصورات غلط و دروغ‌های محض نزدیک کرد و در ادامه نشان داد چگونه آدامز فریب خورده‌است. اقبال عمومی از این فیلم منجر به دوباره باز شدن پرونده ی آدامز و تبرئه‌ی او شد.

اولین فیلم کارگردان، فردریک وایزمن Frederick Wiseman، نیز تبدیل به یکی از بحث‌برانگیز ترین فیلم‌های او شد. صحنه‌های تکان دهنده‌ی فیلم برای سال‌ها از دید پزشکان، وکلا و ارائه دهندگان خدمات بهداشتی دور مانده بود. این فیلم در واقع نوعی افشاگری در رابطه با نحوه‌ی درمان زندانیان بیمارستان روانی بریج واتر استیت بود. "تیتیکات فولیز" در واقع ممکن است بیشتر برای تاثیری که بر قوانین حریم شخصی آمریکا داشت معروف بوده باشد تا به دلایل محتوایی.

این فیلم نمونه‌ای عجیبی بود که اگر ممنوع الپخش شد، به دلیل محتوای نامناسب یا دلایل امنیتی نبود، بلکه، مهمتر از آن الهام بخش مبارزه حقوقی بود که برای بالا بردن آگاهی ملی درباره‌ی شرایط وحشتناک مراکز بهداشت روانی شکل گرفت. همچنین فیلم تاثیری مستقیم بر روی بسته شدن مرکز روانی بریج واتر استیت داشت. قطعا اگر این فیلم سرکوب و ممنوع اعلام نمی‌شد، ممکن بود جان بسیاری از زندانیان بریج واتر استیت حفظ شده و از درد و رنج رهایی یابند.

هارلن کانتی، آمریکا Harlan County, USA

"هارلن کانتی، آمریکا" ، که درباره ی وقایع اعتصاب معدنچیان در کنتاکی و راه‌های مختلف سرکوب آنها توسط کمپانی دوک پاور است، هنوز هم از مهمترین فیلم‌های مستند ساخته شده به حساب می‌آید. در حالی که کارگردان، باربارا کوپل Barbara Kopple، در ابتدا فقط برای ضبط وقایع به آنجا رفته بود ، نتوانست در موضع بی‌طرفی قرار بگیرد.

کوپل ضبط‌های اولیه فیلمش را به منظور کمک مالی گرفتن برای اعتصابی که بی وقفه ادامه داشت پخش کرد. بعد از آنکه اعتصاب به خشونت کشیده شد و یکی از معدنچیان در این میان جان خود را از دست داد، باربارا، دوربینش را به عنوان وسیله‌ای برای جلوگیری از خشونت استفاده کرد. بدون شک حضور او و عوامل فیلمش از شیوع بیشتر خشونت جلوگیری کردند.

دوستان و مربیان کوپل، برادران مایسلز Maysles Brothers با فیلم سرپناهی به من بده، مانع از آن شدند مردی به اشتباه محکوم شود. ضبط و تهیه‌ی گزارشی از یکی از کنسرت های معروف "رولینگ استونز" در "آلتامون" ، تبدیل به شورش شد. شرکت کنندگان در این کنسرت، با گروه "هلز آنجلز" که برای امنیت به آنجا برده شده بودند به زد و خورد پرداختند.

این زد و خورد به چاقو خوردن مردیث هانتر منجر شد. و یکی از اعضای گروه به اتهام چاقو زدن به دادگاه فراخوانده شد. اگر چه که تصاویر موجود در این فیلم ثابت کرد که هانتر در واقع اسلحه کشیده و این متهم برای دفاع از خود حمله کرده بود.

ادعای مک دونالد مبنی بر اینکه حذف آیتم حجیم سوپر سایز از منوها در تمام شعبه هایش- آنهم در کمتر از شش هفته بعد از پخش این فیلم- یک تصادف بوده، غیر قابل باور است. بعد از موفقیت فیلم "حجیمم کن" که در آن مورگان اسپرلاک، فقط غذا‌های مک دونالد را برای یک ماه تمام می‌خورد، این شرکت، اقدام به گذاشتن اطلاعات تغذیه‌ای بر روی تمامی محصولاتش کرد گزینه‌های سالمتری را وارد منوها کرده و منوی هپی میلز را به طور کامل تغییر داد.

 ///.