تکنولوژی چگونه تئاتر را تغییر داد؟

چارسو پرس: تکنولوژی توانایی‌های تئاتر را به طرق مختلف افزایش داده است. از طراحی صحنه گرفته تا خود اجرا، فناوری اکنون در اکثر تولیدات نمایشی نقش بسزایی ایفا می‌کند. چه کمک کند صدای بازیگر به همه مخاطبان برسد و چه به طراح صحنه برای ایجاد پس‌زمینه‌ها و فضاهای خیره‌کننده یاری برساند، فناوری تاثیر غیرقابل انکاری دارد. همان‌طور که در مورد تاثیر تکنولوژی در تاریخ تئاتر اطلاعات کسب می‌کنید، دانستن این نکته که تئاتر پیش از تکنولوژی چگونه بوده، تاثیر فناوری بر تولید تئاتر و برخی روابطی که زمینه‌های رشد تکنولوژیک صحنه‌ را به وجود آورد، مفید است.

تئاتر قبل از تکنولوژی
دوران مدرن فناوری‌های متعدد مانند نورپردازی، سیستم‌های صوتی، سیستم‌های چاپ سه بعدی، میکروفن‌ها را برای بهبود تجربه تماشاگران شامل می‌شود. قبل از ظهور تکنولوژی مدرن، تئاتر کاملا متفاوت بود. تخمین‌هایی مبنی ‌بر آغاز تئاتر در قرن ششم قبل از میلاد وجود دارد. در یونان باستان، نقطه‌ای که شکل هنری در فرهنگ یونانی جا افتاد. یکی از اولین نشانه‌های ثبت شده تئاتر و بازیگری به سال 534 یا 535 قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد. مردی سرگردان به نام تسپیس پشت یک گاری چوبی پرید و شروع به شعر خواندن کرد، او وانمود می‌کرد هر یک از شخصیت‌هایی است که سطرهای مربوط به آنها را می‌خواند. بعد از Thespis، اولین نمایش‌ها حول محور حضور یک بازیگر همراه با گروه کر استوار شد که به بازیگر کمک می‌کرد داستان خود را بیان کند. در قرن پنجم، نمایشنامه‌نویسان با اضافه کردن بازیگران بیشتر به صحنه، شروع به نوآوری کردند. این دست نمایش‌های اولیه در تئاتر دیونیسوسی آتن برپا شد، اما به سرعت در سراسر یونان گسترش یافت.
فناوری‌های باستانی گهگاه در این تولیدات استفاده می‌شدند، این فناوری‌ها در مقایسه با استانداردهای امروزین رفته‌رفته کمرنگ شد. آن دوران بازیگران به جای استفاده از میکروفن، باید هر طور شده صدای خود را به تماشاگر می‌رساندند و تنها کمک آنها آکوستیک آمفی‌تئاتری بود که در آن ایفای نقش می‌کردند. یکی از فناوری‌های چشمگیر آن دوران، استفاده از جرثقیل برای شبیه‌سازی لحظه پرواز بازیگر بود. ‌غیر از این پیشرفت، بسیاری از اجراها به قوه تخیل تماشاگران سپرده می‌شد. 
اولین تولیدات نمایشی یونان و رم در مکان‌هایی روی صحنه رفتند که به منظور بهبود نورپردازی، از شرق به غرب گسترده بودند. این طرح باعث شد بعضی نمایشنامه‌ها بعدازظهرها اجرا شوند که نور خورشید به بازیگران بتابد، آنهایی که در بخش ارکسترال نشسته بودند از چنین کیفیتی بی‌بهره می‌ماندند تا نور به آنها نتابد. این روند برای مدتی ادامه پیدا کرد، به‌طوری که سالن معروف اجراهای شکسپیری Globe theater در دوران الیزابت سقفی با مرکز باز (محدود) داشت که نور خورشید را به صحنه می‌رساند. روند مدرنیزاسیون با ارایه هزاران فناوری جدید، تحول و بهبود تجربه دست‌اندرکاران تئاتری را به دنبال داشت. با پیشرفت فناوری، تاثیر بر تئاتر نیز افزایش یافته و به تماشاگران تجربه‌ای فراگیرتر ارایه کرده است. از طریق فناوری جدید، تئاتر می‌تواند بر سه حواس اصلی تاثیر بگذارد: بینایی، شنوایی و بویایی. اما درباره این تاثیرات بیشتر بدانید.

بصری (The Visual) 
عناصر بصری یک نمایش یا موزیکال همیشه مهم بوده و استفاده از ماسک، مناظر و وسایل روی صحنه سابقه طولانی دارد. از استفاده یونانی‌های اولیه از جرثقیل برای «پرواز» شخصیت‌ها بر فراز صحنه گرفته تا سیستم‌های پیچیده امروزی که جلوه‌ای صیقل‌خورده و مطمئن را ارایه می‌دهند، خیره‌کردن مخاطب از نظر بصری همیشه یک هدف بوده است. فناوری مدرن باعث شده تا تئاترها بتوانند جذابیت بصری تولیدات خود را ارتقا بخشند و وظایف مختلفی برعهده بگیرند. از طریق اتوماسیون و پرینت سه بعدی، صحنه‌ها سریع‌تر ساخته می‌شوند و می‌توانند حاوی جزییات بیشتری باشند و بینندگان را به عمق صحنه و داستان بکشانند. علاوه بر این، فناوری جدید به تولیدات تئاتر اجازه می‌دهد تا ویدیو و سایر چندرسانه‌ای‌ها را در اجرای خود بگنجانند. خواه پس‌زمینه‌های ویدیویی باشد که موجب تقویت حس بصری مجموعه‌ای از تصاویر مه و ابر یا باران می‌شود، یا ویدیوهایی برای کمک به اجرای تک‌نفره و نمایش کلیپ‌های مرتبط. فناوری ویدیو ابعاد بیشتری به وجود می‌آورد و به طراحان امکان بازی بیشتر در حین ساخت محصولات می‌دهد. نورپردازی حوزه دیگری است که نشان می‌دهد فناوری بر تجربه تئاتر تاثیر گذاشته است. در بسیاری مقاطع تاریخ تئاتر، تئاترها بدون سقف ساخته می‌شدند یا برای روشن کردن صحنه به آتشِ بالقوه خطرناک متکی بودند. فناوری نورهای قوی صحنه‌های قرن نوزدهم را دگرگون ساخت، چراکه امکان هدایت آنها با استفاده از لنزها و بازتابنده‌ها وجود داشت. این نورها سرانجام در قرن بیستم با روشنایی الکتریکی جایگزین شدند که به سیستم‌های روشنایی مدرنی که امروزه می‌بینیم، توسعه پیدا کرده است. روشنایی‌های امروزی اغلب با استفاده از یک تابلوی دیجیتال که صدها نور را کنترل می‌کنند در تولید آثار مورد استفاده قرار می‌گیرند. قابلیت‌های رو به رشد چراغ‌های LED و سیستم‌های الکتریکی، استفاده از سیستم‌های نورپردازی تخصصی را برای تئاتر مدرن بسیار آسان‌تر کرده است. فناوری به‌روز به جای نورپردازی ساده صحنه می‌تواند شدت، طرح و رنگ نورها را با فشار دادن یک دکمه یا خاموش کردن صفحه کلید تغییر دهد.

صدا و صوت 
راه‌های مختلفی وجود دارد که فناوری بر تجربیات شنیداری تماشاگران تاثیر گذاشته است. به عنوان مثال، تیم‌های تولید به‌ جای اینکه مجبور باشند جلوه‌های صوتی یا موسیقی را دستی فعال کنند، می‌توانند به سادگی این افکت‌ها یا موسیقی‌ها را از اینترنت دانلود کنند. علاوه بر این، مجموعه‌های طراحی صدا این امکان را به کارگردانان می‌دهند تا صداها را به راحتی لایه‌بندی کرده و موسیقی و افکت‌های پس‌زمینه با صدای طبیعی‌تری ارایه دهند. فناوری میکروفن یکی از بزرگ‌ترین پیشرفت‌ها برای صحنه است. بازیگران به ‌جای اینکه مجبور باشند صدای خود را با تکرار به تمام نقاط برسانند، این کار را به واسطه میکروفن‌ها و بلندگوهای تعبیه شده در محل‌های مهمِ یک سالن تئاتر انجام می‌دهند. همچنین به جای استفاده از میکروفن‌های دستی یا نمونه‌هایی که روی زمین قرار می‌گیرند، نوازندگان می‌توانند از هدست‌های کوچک چسبیده به پوست بدن یا پنهان لابه‌لای موی سر استفاده کنند که صدایی با یفیت و بدون حواس‌پرتی ارایه می‌دهند.
این تنها مخاطب نیست که تحت تاثیر تغییرات فناوری صوتی قرار گرفته است. مشهور است که «بروس ویلیس» هنگام بازی در نمایشنامه «مصائب» از یک گوشی (headphones) استفاده می‌کرد تا بخش‌های فراموش شده متن را به او یادآوری کنند. علاوه بر گوشی، مانیتورهای روی صحنه نیز می‌توانند دیالوگ‌های هر بازیگر را نمایش دهند. 

«بو» را حس کنید
می‌توان از بویایی برای جذب تماشاگر به تجربه بهتر یک اجرا بهره گرفت، این اولین حسی نیست که اکثر مردم هنگام فکر به تئاتر به آن می‌اندیشند. یک نمونه قدیمی‌اش می‌تواند این باشد که بازیگری روی صحنه سیگار روشن کند و باعث شود تماشاگران بوی دود و تنباکو را حس کنند. اواخر، توانایی تولید بوهایی که به مخاطب می‌رسند نقش پررنگ‌تری پیدا کرده‌اند، زیرا فناوری به تولیدات اجازه می‌دهد تا بو را با سهولت بیشتر در نمایش خود جاری کنند. «آروما تورژی» Aroma-turgy یا «استفاده هدفمند از بو» به عنوان جزیی از طراحی تئاتر بارها مورد استفاده قرار گرفته و در خاطره‌ها مانده‌ است. به‌طور سنتی، وقتی کسی روی صحنه آشپزی انجام می‌دهد یا سیگار روشن می‌کند، بوی آن باید به شکل طبیعی در هوا پخش شود و احتمالا قبل از تسخیر فضای اتاق (صحنه)، به بخش‌هایی از مخاطبان نمی‌رسد. اگر اثر تولید شده بخواهد در یک لحظه خاص بویی را به مخاطب برساند، شاید تا حد زیادی اقبال نداشته باشد. با توسعه سیستم‌های بویایی بخار خشک، تولیدات اکنون می‌توانند سالن را با هر بویی پر کنند. در اصل، این سیستم‌های بخار نوعی پخش‌کننده هستند که بوها را طبق دستور آزاد می‌کنند. این دستگاه‌ها را می‌توان در سراسر سالن نصب کرد تا اطمینان حاصل شود که عطر در زمان مناسب به همه افراد می‌رسد. این فناوری به تولیدات تئاتری سمت و سوی دیگری می‌دهد تا مخاطبان را عمیق‌تر وارد اجرا کند. برای درک بهتر از شیوه تاثیر فناوری بر تئاتر، بیایید نگاهی به فناوری‌های مختلفی بیندازیم که تجربه تماشاگران را بهبود می‌بخشند. 
طراحی روشنایی
مقوله نورپردازی با ساخت سالن‌های تئاتر در فضای باز (نور طبیعی) فاصله زیادی داشت. در حال حاضر، نورپردازی الکتریکی (هوشمند) اجازه می‌دهد تولیدات تئاتر در هر زمانی از روز انجام شود، آن‌ هم با طراحی نورپردازی که عمق تازه‌ای به اجراها اضافه می‌کند. هم چراغ‌های LED و هم نورهای دیجیتال، فضای نور سالن‌ها را تغییر داده‌اند. دیودهای (diodes) ساطع کننده نور (LED) اولین بار در حدود سال 2007 وارد صحنه شدند، اما در ابتدا به‌طور گسترده مورد استفاده قرار نگرفتند. چراغ‌های LED اصلی ابتدا فقط با ترکیب ساده قرمز، سبز و آبی عرضه شدند. طراحان نور برای مدتی به سختی می‌توانستند چراغ‌های LED را کامل وارد عرصه کنند، به همین دلیل آنها تا حد زیادی برای روشنایی سطوح پس‌زمینه و سایر مناطق مورد استفاده قرار می‌گرفتند. توسعه LEDها با هفت رنگ مختلف طیف وسیع‌تری از گزینه‌ها را در اختیار طراحان قرار داد و به آنها کمک کرد تا رنگ‌هایی را پیدا کنند که برای بازیگران خوب به نظر می‌رسید. این طیف رنگ برای موفقیت LED در تئاتر حیاتی بود.

نورپردازی دیجیتال
به نوعی از نورپردازی اطلاق می‌شود که از طریق یک شبکه دیجیتال به منظور انجام کارهای مختلف متصل هستند. از آنجایی که لامپ‌های ال‌ای‌دی از صفحه مدار انتقال الکتریسیته خارج می‌شوند، توانایی اتصال به شبکه‌های دیجیتالی را دارا هستند. برخلاف لامپ‌های فلورسنتی سنتی که چنین امکانی ندارند، نورپردازی دیجیتال ازLED‌های متصل تشکیل شده که توسط اپراتور برای بهبود نور صحنه کنترل می‌شوند.
اپراتورهای نور به جای کنترل دستی چراغ‌ها، اکنون می‌توانند از طریق یک ایستگاه کنترل (اتاق فرمان) روی شبکه به هدایت نور بپردازند. این نورها را می‌توان روی صحنه و لابی تئاتر استفاده کرد و این به تئاترها کمک می‌کند بدون توجه به مکان، تجربه نورپردازی خاص‌تری ایجاد کنند. با نورپردازی دیجیتال، طراحان می‌توانند الگوها، شدت، تصاویر و طیف‌های نوری که روی صحنه پخش می‌شوند را کنترل کنند. برخلاف فناوری پروژکتورهای سنتی که نورافکن‌ها به صورت دستی کنترل می‌شد، نورپردازی دیجیتال به یک اپراتور اجازه می‌دهد صدها نور را در یک برد دیجیتال تحت کنترل داشته باشد. این توانایی باعث صرفه‌جویی در زمان می‌شود و امکانات جدیدی را برای صحنه به وجود می‌آورد.

 طراحی صدا و میکروفن‌ها
مستندات صدا در تولیدات تئاتر باستان به خوبی گردآوری شده‌اند، با این‌حال تا قرن بیستم پیشرفت‌ عمده‌ای حاصل نشد. دو مورد از حوزه‌هایی که فناوری طراحی صدا در آن پیشرفت‌های زیادی کرده و تحول به وجود آورده است، سیستم‌های بلندگو و میکروفن‌ها بوده‌اند. در دهه 1960، موزیکال‌ها عمدتا از میکروفن برای کمک به خوانندگان استفاده می‌کردند تا صدای‌شان روی صدای ارکستر منعکس شود. میکروفن‌ها اغلب در امتداد یکدیگر، جلوی صحنه قرار می‌گرفتند و آویزان می‌شدند تا صدا هم در پایین و هم بالای صحنه بدون ایجاد حواس‌پرتی دریافت شود. یکی از مشکلات میکروفن‌ها این بود که خواننده را ملزم می‌کردند مستقیما جلوی آنها بخواند که تحرک اجراکننده را کاهش می‌داد. میکروفن‌های بی‌سیم کوچک در دهه 1980 توسعه یافتند و به سرعت به کیفیت صدای اجراهای مختلف کمک کردند. این میکروفن‌ها با استفاده از یک فرستنده رادیویی FM که در جایی روی لباس بازیگر نصب شده بود برای ارسال سیگنال به میز میکس مورد استفاده قرار می‌گرفت. میکروفن‌های بی‌سیم امروزی کیفیت صدای فوق‌العاده‌ای را ارایه می‌کنند، به‌طوری‌که میکروفن روی هدستی که‌ گیرنده‌ای به رنگ پوست دارد، روی صورت یا در میان موهای بازیگر قرار می‌گیرد.

ارتقای جذابیت بصری 
ارتقای جذابیت بصری صحنه از دیرباز هدف اجراکنندگان و کارگردانانی بوده است که می‌خواهند مخاطبان خود را عمیق‌تر به یک تجربه بکشانند. فناوری مدرن در تئاتر باعث ایجاد چندین نوآوری جدید شده است که قابلیت‌های بصری صحنه را متحول کرده است. طراحی صحنه بصری تحت تاثیر پرینت سه بعدی، اتوماسیون و تقلب قرار گرفته است. درپرینت سه بعدی، طراحان صحنه می‌توانند به جای نیاز به نقاشی دستی پس‌زمینه یا ساخت مجموعه‌ای از دست، از چاپ سه‌بعدی برای کاهش حجم کاری خود استفاده کنند. طراحان صحنه اکنون از نرم‌افزارهای سه بعدی برای طراحی مجموعه‌های خود قبل از ارسال آنها برای چاپ در نمونه‌های اولیه پلاستیکی استفاده می‌کنند. فناوری سه بعدی باعث صرفه‌جویی قابل توجهی در زمان و تلاش طراحان برای تولید قطعات و لوازم می‌شود و آنها را برای بازی با طرح‌های مختلف و اجرای سریع تغییرات مجموعه آزاد می‌کند. اتوماسیون به تولیدات تئاتری این امکان را می‌دهد که قطعات مجموعه را در زمان‌های مناسب با سیستم‌های کابلی، موتورها، جعبه‌های کنترل الکترونیکی و نرم‌افزارهای کنترلی جابه‌جا کنند. این فناوری به کارگردان‌ها این فرصت را می‌دهد که در هنگام کنار هم قرار دادن یک طراحی صحنه، پیچیدگی بیشتری به صحنه بیفزایند و انتقال‌های آرام را ایجاد کنند. همچنین کار را برای دست‌اندرکاران صحنه که مجبور بودند مجموعه‌ها را با نیروی بی‌رحمانه جابه‌جا کنند، بسیار آسان‌تر می‌کند. امروزه، شما اتوماسیون را در هر سطح تئاتر، از برادوی گرفته تا دبیرستان و تئاترهای محلی پیدا می‌کنید. جذابیت فشار دادن یک دکمه برای شروع طراحی رقص منظره دقیق هر اجرا، نوید حفظ اتوماسیون بخشی از صحنه مدرن را برای سال‌های آینده می‌دهد.

طناب‌های کششی مخفی و شخصی‌سازی
سیستم‌های ریگینگ (Rigging systems) مدت‌هاست وجود داشته‌. مستندات گسترده‌ سیستم گول‌زننده وزنه تعادل از قرن شانزدهم به بعد در اختیار ما قرار دارد. این سیستم‌ها در طول سال‌ها ایمن‌تر و چشمگیرتر شده‌اند. سیستم‌های ریگینگ (حمل اجسام با طناب‌های پنهان از چشم مخاطب) شامل موتورهایی برای کمک به این فعالیتند. فناوری، ساختن وسایل را ساده کرده است. برای نمونه، فناوری سه‌بعدی این امکان را می‌دهد که وسایل سریع‌تر و با دقت بیشتری تولید شوند. به طراحان صحنه کمک می‌کند تا آزادی عمل بیشتری در استفاده از وسیله‌های متعدد داشته باشند. به‌ جای اجبار در ساختن هر چیزی، آنها می‌توانند ابزار مورد نظر خود را چاپ (سه‌بعدی) کنند. با ساده‌سازی این فرآیند، طراحان می‌توانند لوازم بیشتری تولید کرده و در عین حال کیفیت مورد نظر مخاطبان را مدنظر قرار دهند. در دوران جدید باید سیستم‌های شخصی‌سازی شده را جدی گرفت. وقتش رسیده سیستم AVL طراحی شده برای نیازهای دقیق هر تئاتر را درک کنیم. 

منبع: illuminated-integration.com

///.