نقد فیلم «Private Life»؛ درخشش جودی فاستر در نقش روان‌درمانگر سردرگم در تریلری روان‌شناختی و فرانسوی

چارسو پرس فیلم Private Life جدیدترین ساخته ربکا زلوتوفسکی، کارگردان فرانسوی فیلم تحسین‌شده An Easy Girl، ترکیبی است از روایت معمایی، درامی روان‌شناختی و نگاهی نو به روان انسان مدرن. این فیلم با بازی خیره‌کننده جودی فاستر در نقش یک روان‌درمانگر آمریکایی‌تبار که در پاریس زندگی می‌کند، بازتابی از بحران‌های هویتی، گناه، واقعیت‌های ذهنی و تردیدهای اخلاقی در حرفه‌ای حساس را به تصویر می‌کشد. حضور فاستر در نخستین نقش فرانسوی‌زبان جدی خود در بیش از دو دهه، این فیلم را به یکی از آثار قابل توجه فصل جوایز و جشنواره‌ها تبدیل کرده است.

کارگردان فیلم «دختری آسان‌گیر»، ربکا زلوتوفسکی، جودی فاستر را برای بازی در یک نقش فرانسوی‌زبان مجاب می‌کند و نتیجه، فیلمی است شخصیت‌محور و هوشمندانه که حال‌و‌هوای آثار کلاسیک ابتدای دوران کاری فاستر را تداعی می‌کند.

اخبار، نقد و مطالب جشنواره فیلم کن (کلیک کنید)

در این فیلم که با ظرافت کارگردانی شده اما با پیچیدگی‌هایی همراه است، مرگ مشکوک یکی از بیماران سابق لیلیان (پائولا، با بازی ویرژینی افیرا) آغازگر بحرانی درونی برای اوست. پائولا که در جلسات اخیر حاضر نشده بود، به ظاهر خودکشی کرده، اما لیلیان به این توضیح شک دارد. او دوباره سراغ نوارهای ضبط‌شده می‌رود تا سرنخی پیدا کند؛ ولی آیا حقیقت اصلاً در این نوارها وجود دارد؟

فیلمنامه‌ی آنا برست و زلوتوفسکی این سؤال را مطرح می‌کند که چقدر از گفته‌های بیماران ساخته‌وپرداخته ذهن آن‌هاست و لیلیان تا چه اندازه از زندگی واقعی‌شان اطلاع دارد؟ همین ایده‌، بستری کلاسیک برای یک تریلر روان‌شناختی به سبک قدیمی فراهم می‌کند؛ ژانری که پیش‌تر هالیوود در آن تبحر داشت و حالا بیشتر به تلویزیون کوچ کرده است.

وقتی لیلیان در مراسم یادبود پائولا شرکت می‌کند، با واکنش تند همسر او (با بازی متیو آمالریک) مواجه می‌شود. ظاهراً پائولا با مصرف بیش از حد داروهای تجویزشده توسط لیلیان جان خود را از دست داده. لیلیان اما به جای پذیرش مسئولیت، در پی دلایلی دیگر می‌گردد. او حتی به هیپنوتیزم — که تا پیش از این یک روش شبه‌علمی و بی‌ارزش می‌دانست — روی می‌آورد.

در یکی از سکانس‌های پررمزوراز فیلم، لیلیان طی هیپنوتیزم به دوران پاریسِ جنگ جهانی دوم سفر می‌کند و رابطه‌ای میان خود و پائولا در یک زندگی گذشته کشف می‌کند؛ سکانسی با حال‌وهوای آثار کلود للوش که به بعدی فراتاریخی در داستان اضافه می‌کند. همچنین، یکی از پیچیده‌ترین و تأویل‌پذیرترین سکانس‌ها مربوط به صحنه‌ای است که پسر لیلیان (با بازی ونسان لاکوست) در لباس افسر اس‌اس ظاهر می‌شود؛ تصویری که شاید منشأ سردی عاطفی لیلیان را روشن کند.

مسئله یهودستیزی در فیلم تنها یک پس‌زمینه تاریخی نیست، بلکه موضوعی شخصی برای زلوتوفسکی (یهودی‌تبار) است. فیلم سؤالاتی را درباره واقعیت، خاطره، و ضمیر ناخودآگاه پیش می‌کشد و ذهن مخاطب را به تحلیل روان‌شناسی لکان دعوت می‌کند.

بیشتر بخوانید: اخبار و مطالب سینمای جهان

در این میان، بازی جودی فاستر نقطه اتکای فیلم است. او چنان با اطمینان نقش روان‌درمانگری را بازی می‌کند که در حال لغزش تدریجی از حرفه‌اش به سمت وسواس و بحران روانی است. هر چند رفتار لیلیان به‌وضوح مرزهای اخلاقی حرفه‌اش را زیر پا می‌گذارد، اما فاستر با قدرت نقش را تا انتها پیش می‌برد.

«زندگی خصوصی» در عین حال که گاهی حالتی اغراق‌آمیز و حتی کمیک پیدا می‌کند، هرگز تمرکز خود را از دست نمی‌دهد. در انتها، این تجربه به شکلی عجیب نوعی «درمان» برای خود لیلیان هم رقم می‌زند — او دوباره زنده می‌شود، اگرچه روابط خانوادگی‌اش همچنان درهم ریخته‌اند.

مشاهده فاستر در یک نقش دو‌زبانه و پرجزئیات، آن‌ هم در بستری کاملاً فرانسوی، خود تجربه‌ای لذت‌بخش است. شاید بتوان گفت این فیلم، به‌نوعی نگاهی به «زندگی خصوصی» خود فاستر نیز می‌اندازد — بازیگری که همواره با فاصله‌ای خلاقانه از نقش‌هایش ایستاده، اما این بار خودش را رها کرده است.

در نهایت، Private Life نه‌تنها فرصتی برای درخشش دوباره جودی فاستر در قالبی متفاوت است، بلکه نمونه‌ای موفق از بازگشت به ریشه‌های سینمای داستان‌محور و شخصیت‌محور به شمار می‌رود. با کارگردانی دقیق، فیلم‌نامه‌ای لایه‌مند و بازی‌هایی درخشان، این اثر می‌تواند علاقه‌مندان به سینمای روان‌شناختی، معمایی و فرانسوی را کاملاً راضی کند. فاستر در این فیلم نه فقط نقش یک شخصیت، بلکه بخشی از روان‌پریشی جمعی عصر حاضر را روایت می‌کند؛ گویی «زندگی خصوصی» فقط نام یک فیلم نیست، بلکه پرسشی است درباره مرز واقعیت و تخیل در جهان امروز ما.