«بارانداز غربی» استعاره‌ای است از ممالک توسعه‌یافته‌‌ای که در گذر زمان، مامن و ملجای بی‌پناهان بوده‌اند. آن طردشدگانی که به امید زندگانی بهتر، خطر می‌کنند و با ترک دیار، به هر طریق ممکن تلاش دارند آرمان‌شهر موعود خویش را در جایی دیگر بیابند. اما اغلب این مسافران ناخوانده این امکان را نمی‌یابند که در سرزمین تازه ادغام شوند و احساس تعلق کنند.
نمایش «سَنتِز»، به نویسندگی و کارگردانی علی اخوان، نمایشی است بی‌اتکا به دیالوگ که عنصر پیش‌برنده در آن، موقعیت‌های به‌وجودآمده طی آن است. نمایشی که قصد دارد فارغ از گفتار و کلام، شخصیت‌های نمایشی‌اش را در سکوت محض روی‌داده بین آنها پردازش کند، اما آن چیزی که نقطه‌عطف در انتخاب بدون دیالوگ این نمایش محسوب می‌شود، دیالکتیک حادث‌شده بین کاراکترهاست که ساختار مباحثه‌ای و مناظره‌ای در قالب زبان به خود نمی‌گیرد.
تئاتر محل گفت‌وگو است و علیه جامعه تک‌صدایی. بی‌شک تئاتر تعاملی اگر به استلزامات واقعی تعامل و گفت‌وگو وفادار باشد، می‌تواند در این مسیر راهی هر چند کوچک به رهایی و رستگاری بگشاید، اما نکته اینجاست که تئاتر نمی‌تواند فقط کارکردگرایانه باشد و باید به زیباشناسی صحنه به مثابه یک ضرورت نگاه کند. بدون داشتن یک نظام پیشروی زیباشناسانه، تقلیل دادن یک اجرا به پدیده‌ای کاربردی می‌تواند محافظه‌کارانه باشد.
شاید بهتر باشد که بگوییم نمایش توافق‌نامه یک نمایش در نمایش است. نمایش اول برخوردهای دو دوست با یکدیگر که کم و زیادش طی اجرا حس می‌شود و از سوی دیگر رجعت دوباره در انتهای نمایش به ابتدای آن است. اینجاست که روشن می‌شود نمایش در نمایش چگونه با نازکای خیال نویسنده در‌هم آمیخته می‌گردد و با نگاهی سلطه‌پذیر و ملموس از سطح رویینه کار به انتهای آن نقبی به نور زده می‌شود.
در این نمایش، دستگاه سانسور به همان اندازه در عدم تحقق و امکان، نقش دارد که دوستان کم خرد اطراف کارگردان. و حتی شاید ناتوانی خود کارگردان. میثم عبدی و گروهش، بار مسئولیت را یک جا بر دوش یک نهاد نمی اندازد. سنگینی این بار، بر دوش همه ی جامعه است.
بی‌شک یکی از مواجهات خلاقانه با تاریخ رسمی جهان و انضمامی‌کردن آن، روایتگری افراد از زندگی روزمره خویش و به‌نوعی بیان‌پذیر کردن تجربه‌های شخصی و تاریخ‌های خانوادگی است. از دل این رویکرد می‌توان هژمونی تاریخ رسمی را شکست و با میدان دادن به روایت‌های شخصی، به‌جای «تاریخ» از «تاریخ‌ها» گفت. کاری که دلارام موسوی و سروین کیانی، به میانجی نمایشنامه «نقش هیتلر در آلبوم خانوادگی» می‌خواهند، انجام دهند.
موفقیت «هیدن» می‌تواند برای گروه بزرگی از آرزومندان کارگردانی تئاتر به مثابه ویروس عمل کند. نمایشی که بی‌متن مرسوم ظاهری متن‌مدار دارد و دامی است برای عشاق میان‌بر.
آنی بیکر نویسنده‌ای است توانا. زنی با گرایش‌های سوسیالیستی که در آثارش به مسائل نژادی و جنسیتی می‌پردازد و گرفتار تقلیل‌گرایی فمینیسم لیبرال نمی‌شود. او که جهان محدود شخصیت‌هایش را در اتصال با سیاست و تاریخ به امر کلی پیوند می‌زند، روایتگر تضادهای نسلی این روزهای امریکاست.
برگ برنده «مَثلِث» در این نکته است که موقعیت نه چندان استعلایی خویش را از طریق بازخوانی متون شکسپیری به سیاست و اجتماع گره زده و اراده معطوف به قدرت را حتی در مناسبات میان اشیا به نمایش گذاشته است
اگرچه که تئاتر حاصل خود بر اساس رمان «مأمور مرگ‌های غیراتفاقی» به قلم حسام حیدری بنا شده و کمدی حاصل در خلال حیرت‌انگیزش تلاش می‌کند تا علاوه بر خنده گرفتن از مخاطبانش آنها را به عمق معنایی نیز به پیش ببرد اما تمام اینها اتفاقاتی است که در متن نمایش افتاده و در اجرا و در بخش کارگردانی صحنه‌ها مانند قطعاتی از پازل به درستی در کنار هم نمی‌نشینند و به تجانس ایجابی دست نمی‌زند.
حسن جودکی در نمایش ژیلت به نسبت اجرای «بیوه سیاه، بیوه سفید» چند گام جلوتر آمده و توانسته به لحاظ کارگردانی به نسبت موفق عمل کند. نزدیک شدن به فضای کمدی سیاه سیاسی، کار دشواری است که جودکی تلاش کرده با خلق یک رئالیسم انتزاعی آن را به سرانجام رساند.
«فین جین» از معدود آثار نمایشی زمان خود است که به درستی از موسیقی بهره می‌برد. به این معنا که موسیقی در آن به عنصری که خلأ‌های نمایشی را پر کرده یا به زور حس‌های مشخصی را از بیرون به تماشاگر حقنه کند، تقلیل نیافته بلکه خود به شخصیتی کلیدی و غیرقابل حذف تبدیل می‌شود که از همان بدو ورود به فضاسازی و تعامل با تماشاگر می‌پردازد.
«سیاه خال» اگرچه شروعی خیره کننده دارد اما به مرور در صحنه‌های میانی خودش را از تب و تاب می‌اندازد و به نوعی از ریتم افتادگی به دلیل طولانی شدن برخی صحنه‌ها دچار می‌شود. شاید کوتاه شدن نمایش به میزان ده دقیقه به نسبت سادگی و عدم پیچیدگی موجود در داستان می‌توانست بر قدرت صحنه و انسجام بیشتر ضرب‌آهنگ آن کمک کند.
نمایش «مافیای روباها» در یک فضای آستانه‌ای ایستاده و تمنای سینمایی کردن تئاتر و یا تئاتری کردن سینما را دارد. این تقلای جذاب و کمابیش ناممکن قرار است به میانجی یکی از خاطره‌انگیزترین فیلم‌های تاریخ سینما به محک تجربه درآید. نتیجه این ماجراجویی، صد البته اجرایی است که بیش از آنکه بر «تئاتربودگی» خود تاکید کند و در پی اتصال با امر تئاتریکالیته باشد، میل آن دارد بار دیگر سینمای تارانتینو را با دستور زبان تازه‌ای بر صحنه تئاتر بازآفرینی کند.
از معدود کارهای ایرانی‌ست که دیده‌ام و ویدئو بخشی از اجرای آن‌ست و به آن وصله و تحمیل نشده. این‌جا ویدئو و گرافیک و صوت و موسیقی خودِ فضاست. دارد جهانی را روایت می‌کند که شکل و صدای رابطه‌ای احساسی را دارد اما بدون این مولفه‌ها دیده و شنیده نمی‌شد.
نمایش «ما هم مردمی، بودیم» فضای تازه‌ای است که با نویسنده‌ای چون امین ابراهیمی طی شده و بر شکاف مرکز و پیرامون اشاره دارد و توسعه‌نیافتگی خطرناک در ایران امروز را گوشزد می‌کند. با آنکه اجرا مسئله‌مند است و آسیب‌های اجتماعی را طرح می‌کند اما به لحاظ سیاست بازنمایی چندان به نقش ساختارهای موجود نظم نمادین نمی‌پردازد.
علیرضا اخوان، فرزند تئاتر دانشگاهی است و پروژه «سنتز» نشان می‌دهد که همچنان برای این کارگردان جوان، تئاتر تجربی و اندیشه‌محور، اهمیت فراوان دارد و پرداختن به اجرایی چون «سنتز یکم و دوم»، نه یک انتخاب بازیگوشانه پسامدرن که ازقضا یک ضرورت استراتژیک اجرایی و پژوهشی است اما همچنان جایگاه اصلی اجراهایی چون «سنتز یکم و دوم»، فضای آکادمیک است تا امکان گفت‌وگو با سنت‌های تاریخی تئاتر تجربی فراهم باشد.
نمایش زلر در بطن خود از دیالکتیک بین دروغ و حقیقت به مفهوم زندگی آدمی می‌رسد. اگر یکی از این دو را تز و دیگری را آنتی‌تز در نظر بگیریم از برخورد آنها هرج‌ومرجی شکل می‌گیرد که قابل تحمل نیست. شاید مخاطب تصور کند که پیشنهاد زلر فرستادن آشغال‌های زندگی یا همان دروغ‌ها زیر فرش است، اما برای او شخصیت‌هایش بیش از هر چیزی اهمیت دارند؛ آنها انسان‌هایی معمولی هستند با تمام نقاط ضعف و قوتش. این بخش از ماجرا هم در اجرای روی صحنه قابل شناسایی است؛ چراکه در پایان، مخاطب از هیچ شخصیتی متنفر نمی‌شود و خود را همراه و همدم هر چهار نقش می‌داند.
«شکافتن کام ماهی» در عینیت بخشی «عبارت کلامی» خود به «ایماژی بصری» در ذهن مخاطب در لابلای مباحثات بی‌هدف که به مشاجرات و میدانی از تشنج و زد و خورد رنگ باخته تبدیل می‌شود.
در نمایش «تهران پاریس تهران» با سه روایت مواجه هستیم، بنابراین با سه دنیای روایت شده یعنی دنیای سارا، دنیای سهراب و دنیای روانشناس نیز روبه‌روییم. دنیای روایت شده توسط نویسنده انتزاعی بدون آنکه متعلق به این دنیا باشد، خلق و از طریق راوی با مخاطب پیوند داده می‌شود. بنابراین مخاطب در فرآیند این اجرا با سه راوی مواجه و رابطه میان او با هر سه یک رابطه دیالکتیک است. پس چگونگی روایت توسط راوی و درگیر کردن مخاطب یعنی وقوع تئاتریکالیته در این رابطه از اهمیت بسیار برخوردار است.
