چارسو پرس: تا ساعاتی دیگر نود و ششمین مراسم اعطای جوایز اسکار ۲۰۲۴ در سالن دالبی تئاتر هالیوود با اجرای جیمی کیمل برگزار می‌شود. از مدت‌ها پیش منتقدان سرشناس دنیا گمانه‌زنی‌های خود را درباره برندگان این جوایز سینمایی ارایه دادند، بسیاری از آنها به‌طور قطع فیلم «اوپنهایمر» را برنده اصلی می‌دانند اما خب وجه پیش‌بینی نشده اسکار هم ممکن است بروز کند و طبق نظر چند عضو آکادمی اسکار شاید شگفتی هم در میان باشد و فیلم «منطقه مورد علاقه» رقیب« اوپنهایمر» نولان باشد.
از ایران فیلم «نگهبان شب» به کارگردانی رضا میرکریمی به فهرست اولیه فیلم‌های خارجی اسکار راه پیدا نکرد، اما امسال انیمیشن کوتاه «یونیفرم ما» به کارگردانی یگانه مقدم را در جمع نامزدهای نهایی بهترین انیمیشن کوتاه داریم، اگرچه نماینده رسمی سینمای ایران نیست اما به هرحال نام ایران و کارگردان جوان ایرانی آن‌هم با اولین ساخته‌اش در سینمای جهان مطرح می‌شود. همان‌طوری‌که فیلم‌های «کیک محبوب من» و «خمیازه بزرگ» در جشنواره برلین مورد توجه قرار گرفتند.
این انیمیشن کوتاه هم تاکنون نظرات خوبی را به خود جلب کرده، آنهایی که این فیلم را دیده‌اند از ساختار متفاوت و هنرمندانه و آرتیستی آن به عنوان اولین کار بسیار تعریف می‌کنند. انیمیشن کوتاه «یونیفرم ما» ساخته یگانه مقدم پیش‌تر در شصت و سومین دوره جشنواره بین‌المللی انیمیشن انسی فرانسه نیز موفق به کسب جایزه بهترین انیمیشن کوتاه اول شده بود. موضوع این انیمیشن درباره یک زن جوان ایرانی است که دوران تحصیل خود را از میان چروک‌ها و درزهای لباس قدیمی خود به یاد می‌آورد.
نکته مهم درباره ساختار این اثر، ترکیبی از تکنیک‌های دوبعدی و استاپ‌موشن است.
فیلمم سیاسی و فمینیستی نیست
«یونیفرم ما» اولین فیلم یگانه‌مقدم است، این کارگردان جوان طی گفت‌وگوهای اینترنتی که داشته نظرش را درباره این فیلم بیان کرده، شاید جالب باشد که بدانید او گفته انیمیشن «یونیفرم ما» را با حداقل امکانات و در اتاق شخصی خود ساخته و خانواده‌اش مشتاق بودند نتیجه کار را ببینند. وقتی برای فیلم اتفاق‌های خوب افتاد همه خانواده تعجب می‌کنند که شوخی شوخی ساخت فیلمش جدی شد و به اسکار رفت.
او دراین گفت‌وگو‌ها بابیان اینکه هنر مقوله‌ای است که بالاتر از سیاست قرار می‌گیرد بیان می‌کند که عده‌ای فیلم «یونیفرم ما» را سیاسی و فمینیستی می‌بینند اما بحث او در این فیلم فقط آموزش و پرورش است و می‌خواسته به وضعیت مدارس در ایران اشاره‌ای داشته باشد. یکی از نکات مهم و نهفته در فیلم «یونیفرم ما» طنز ظریفی است که در لابه لای روایت فیلم قرار گرفته است و این انیمیشن اصلا تلخ و سیاه نیست.
یگانه مقدم می‌گوید: این انیمیشن قرار بود 9 دقیقه باشد اما در مدت 7 دقیقه به پایان رسیده و از پایان‌بندی دیگری که برای فیلمش مدنظرش بوده صرف‌نظر کرده است.
حالا یگانه مقدم کارگردان جوان ایرانی به دعوت آکادمی اسکار برای شرکت دربرنامه‌های سالانه اسکار عازم محل برگزاری این مراسم شده است، ما با جلیل مقدم تهیه‌کننده این انیمیشن که پدر یگانه مقدم هم هست صحبتی داشتیم.
مسوولان چگونه نخبگان مملکت را در حوزه‌های مختلف جذب می‌کنند؟
جلیل مقدم می‌گوید: همه عزیزانی که در عرصه‌های فرهنگی و هنری فعالیت دارند معترض رویکرد مسوولان در این بخش هستند. البته تنگ نظری‌ها و تعصب و تحجر حاکم منحصر به این بخش نمی‌شود، چراکه به نظرمن فهم و اعتقاد حاکمیت عاجز از درک ارزش و تاثیر‌گذاری هنر برجامعه است و در بخش پویانمایی این موضوع عمیق‌تر و محسوس‌تر است.
این تهیه‌کننده به صحبت‌هایش ادامه می‌دهد: من از روزنامه اعتماد بابت این توجه تشکر می‌کنم و شاید بدین وسیله به گوش مسوولان برسد که با این رویکرد چگونه می‌توانند یا می‌خواهند نخبگان مملکت را در حوزه‌های مختلف جذب کنند ، حال آنکه خود خواسته یا ناخواسته ، دانسته یا نادانسته موجب یأس وانزوای نسل جوان خوش‌فکر و هنرمند می‌شوند و من با احتمال زیاد می‌گویم که شاید آنها اصلا متوجه اتفاقاتی نظیر این در حوزه کاری خود نمی‌شوند.
به گفته مقدم تاریخ ایران این همه فاصله دیدگاه بین هنرمند و بخش حاکمیتی مربوطه را تا اکنون به خود ندیده است و بسیار عجیب و تاسف‌بار است که متولیان امر به جای آنکه از توانمندی‌های جامعه هنری برای افزودن بر اعتبار دین و مذهب وتقویت رابطه خود و مردم استفاده کنند، با سنگر گرفتن پشت دین و مذهب هر عمل و رویکرد غیرمنطقی و نخبه‌گریز خود را پای شرع و اصول دین می‌نویسند.
این تهیه‌کننده در بخش دیگری از صحبت خود درباره علائق دخترش صحبت می‌کند: یگانه بیشتر از هر موضوعی به موضوعات زیست‌محیطی اهمیت می‌دهد و یک دوستدار طبیعت به معنای واقعی است. او درزندگی روزمره‌اش همیشه با وسواس زیاد مراقبت از طبیعت ومحیط‌زیست را مد‌نظر دارد.
مقدم درباره جرقه اصلی ساخت این انیمیشن می‌گوید: آثار فرهنگی وهنری او پیش ازپرداختن به «یونیفرم ما» در راستای به تصویر کشیدن ناهنجاری‌های مخرب طبیعت بود و قطعا بعد ازاین هم خواهد بود، اما حضور کوتاه‌مدت او در مدارس متوسطه به عنوان مربی فوق برنامه دررشته تخصصی خودش ، جرقه‌ای برای تولید «یونیفرم ما» بود. او توصیح می‌دهد: «یونیفرم ما» به نظر من یک مستند افشاگرانه از خودسانسوری‌های دانش‌آموزان دختر نسبت به فضای آموزشی حاکم است که به شکل بسیار موجز و هنرمندانه در قالب پویانمایی به تصویر کشیده شده است. یا به تعبیر دیگر روایت درون دانش‌آموزانی است که همواره مورد خطاب مربیان و اولیای مدرسه قرار می‌گیرند و با تصویر عقوبت بی‌توجهی به ظواهر دینی سعی در تقویت حال دینداری از طریق جهنم‌هراسی در بین مخاطبین خود دارند. حال آنکه دین‌گریزی و انفعال نسل جدید از دین و مذهب زاییده همین نوع نگاه بدوی و تبلیغ غیرهنرمندانه از مقوله دین است. مقدم همچنین معتقد است: در مورد کیفیت وساختار انیمیشن «یونیفرم ما» نمی‌توانم اظهارنظری داشته باشم به دلیل آنکه خودم را کارشناس نمی‌دانم؛ اما دیدگاه‌های دخترم یگانه را در فیلمنامه این اثر تایید می‌کنم و نقش من به عنوان تهیه‌کننده شاید بسیار کمتر ازآن چیزی است که در چارچوب وظایف تهیه‌کنندگی بوده است. به هرحال باعث خوشحالی و افتخار خانواده ماست که او توانسته با حداقل‌های ممکن اثری تولید کند که مورد توجه مهم‌ترین فستیوال‌های جهانی انیمیشن ازجمله آکادمی اسکار قراربگیرد.
پدر یگانه مقدم معتقد است: این کار درفضایی بسیار کوچک و ساده و در مدتی کوتاه در جغرافیایی که خودش انتخاب کرده بود (ماسال) تولید شد و از دلایل موفقیت یگانه استفاده از تکنیک و تخصصی است که او در رشته خود به دست آورده و بخش مهمی از نظرات هیات‌های داوری در جشنواره‌هایی که حضور یافته اشاره به همین موضوع دارد.
منبع: روزنامه اعتماد
نویسنده: تینا جلالی
