نقد فیلم ترک عمیق؛ استیصال یک مانور روانشناختی

چارسو پرس:  نخستین ساخته سینمایی آرمان زرین‌کوب در مقام کارگردان، سوژه خوبی دارد اما پرداخت مناسب و درخوری را به خود نمی‌بیند. فیلم، کمی گنگ آغاز و هر چه به جلو پیش می‌رود، بر میزان ابهامات داستان و تیره بودن روابط افزوده می‌شود. طراحی ساختمان فیلمنامه به این ترتیب است که فصل رمزگشایی، تماما در فینال خلاصه می‌شود و این اتفاق نیز به‌صورت حداقلی و با کمترین داده صورت می‌پذیرد.

خط سیر اصلی روایت، فاقد هرگونه پیچش دراماتیک است و همان خط مستقیم نیز از چسب کافی برای جذب مخاطب برخوردار نیست. سکوت سکانس‌ها، بیش از حد است و تکانه‌هایی مشترک در قالب صوت و کلام، مدام در حال تکرار است بدون آن‌که کارکرد دراماتیک چندانی داشته باشد.

با این سروشکل، «ترک عمیق» دو نیمه کاملا متفاوت را تجربه می‌کند. در نیمه نخست، گنگ بودن داستان و البته شخصیت‌پردازی، فضا را به سمتی می‌برد که مخاطب گمان می‌برد با یک درام شبه‌روانشناختی مواجه است و در نیمه دوم، همان شیرازه نصفه و نیمه، از هم می‌پاشد و شکلی پلیسی به خود می‌گیرد. درواقع پیچ اشتباهی داستان از زمانی آغاز می‌شود که شخصیت اول فیلم (رضا بابک) با پلیس تماس می‌گیرد. التهاب اصلی زمانی خود را نشان می‌دهد که مامور پلیس وارد خانه می‌شود تا همان شکل معماگونه داستان که پرسش‌هایی را برای مخاطب رقم می‌زد، از بین رفته و روایت محکمی، دست مخاطب را نگیرد.

تیر خلاص این روند زمانی است که شخصیت اصلی، اسلحه به دست می‌گیرد. این فضاسازی روایی دلیل محکمی برای بی‌برنامگی داستان و فرار از سوالات محدودی است که در ذهن مخاطب شکل داده تا با آن فینال، داستان به‌نوعی از این مهلکه بگریزد.

درام «ترک عمیق» تلاش کرد تا اختلال‌های روانی را با ملغمه‌های پشیمانی و تلاش برای ترک عادات گذشته تلفیق کند و از این مسیر به یک پرداخت روانشناختی برسد اما داده‌های روایت در این زمینه اندک است و فضاسازی‌ها به سمتی نمی‌رود که همان داده‌های اندک بتوانند مظاهر مختلف خود را در داستان متجلی کنند. به همین دلیل مخاطب با یک داستانی مواجه می‌شود که ریتم کندی دارد و در عین تلاش برای روایتگری شریف، نمی‌تواند مقادیری از خشم، پشیمانی و نفرت را در مخاطب پدیدار کند.

«ترک عمیق» اما یک بازی درخور از رضا بابک دارد که هارمونی خوبی میان وجوه درونی و بیرونی نقش برقرار کرده. گلچهره سجادیه نیز با آن‌که نقش کم‌دیالوگی داشته اما در چند سکانس، قدرت‌نمایی خوبی با زبان‌بدن خود دارد که سبب شده تا بازی او در کنار بابک و البته فیلمبرداری و تدوین، به مهمترین جلوه‌های فیلم تبدیل شوند.