جشنواره تئاتر فجر ۴۳ در فاصله پنج روزه به آغاز به کار خود با مشکل «تخصیص» بودجه مواجه شده است، این رویداد نه تنها هنوز بخشی از بودجه ۳۴ میلیاردی خود را دریافت نکرده بلکه هنوز نتوانسته کمک هزینه‌های گروه‌های شرکت‌کننده خود را پرداخت کند.
تحلیل کارشناسان از اوضاع و احوال تئاتر ایران خوب نیست. بالا‌رفتن هزینه‌های تولید، کم‌رنگ‌شدن تئاتر اجتماعی و بسیاری از عواملی که می‌تواند حیات تئاتر را با خطرات زیادی روبه‌رو کند، پیش‌روی فعالان این عرصه است. «نمی‌توان وضعیت نامساعد تئاتر را به یکی، دو ماه گذشته بسط داد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تایید بر اینکه بودجه تئاتر در قیاس با سینما پایین‌تر است، خبر داد که برای هنرهای نمایشی در آینده بودجه ویژه‌ای در نظر گرفته خواهد شد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره پرداخت بودجه چهل و یکمین جشنواره تئاتر فجر تأکید کرد پرداخت بودجه جشنواره مشکلی ندارد و توسط معاون هنری و مدیرکل هنرهای نمایشی انجام می‌شود.
در این گزارش بودجه نهادهای فرهنگی و هنری را بررسی کردیم و اینکه نسبت به سال گذشته چقدر افزایش داشته‌اند.
بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۴۰۲ در حالی افزایش داشته که برآورد بودجه سازمان سینمایی به ۴۸۲ میلیارد تومان رسیده است.
سیروس همتی می‌گوید که چند نمایشنامه آماده اجرا دارد، ولی فعلا نمی‌توان درباره هیچ کاری صحبت کرد و باید منتظر بود.
بنیاد فرهنگی روایت فتح متولی تخصصی تئاتر انقلاب و دفاع مقدس است. این مجموعه در تقابلی متضاد با حوزه هنری و سازمان اوج تصمیم گرفته است که اصلا هزینه‌ای برای تئاتر نکند، بلکه آن چیزهایی را هم که دارد از دست بدهد. در رابطه با این بنیاد زیاد نمی‌توان سخن گفت؛ چراکه از ابتدای امسال استفاده‌ای از بودجه بیش از 2 میلیاردی تولید تئاتر آن در انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس در گاوصندوق است و تازه دو هفته پس از 10 ماه متوجه شدند که اصلا انجمن تئاترشان مدیر ندارد.
مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم اظهار کرد: دولت سیزدهم دولتی فرهنگی است که فرهنگ و هنر را دوست دارد و ما امیدواریم با وجود مشکلات اقتصادی کشور بتوانیم در زمینه گسترش فرهنگ و هنر کشورمان گام‌های مؤثری برداریم.
تئاتر ایران سال ۱۴۰۱ را با تغییر در بدنه معاونت هنری وزارت ارشاد آغاز کرد و انتظار می‌رفت شرایط برای تئاتر ایران در دولت جدید بهبود پیدا کند اما اتفاقات به گونه‌ای دیگر رقم خورده است.
تینو صالحی با انتقاد از جریان تجاری که در یک دهه اخیر به واسطه رشد تماشاخانه‌های خصوصی در ایران شکل گرفته، می‌گوید: تصور کنید جوانی در این یک دهه با تئاتر آشنا شده و تصوری از هنر ایران پیش از آن ندارد؛ ده سال با تئاتری آشنا شده که به واسطه غلبه مناسبات مالی، رویکردی تجاری داشته و باورش این است که تئاتر خوب چنین الگویی دارد.
روند «تئاتر خصوصی» در اکثر اوقات دستاورد ویژه‌ای برای تئاتر ایران به همراه نداشته غیر از بالا رفتن بهای بلیت تئاتر و پایین آمدن سطح کیفی آثار؛ روندی که همچنان ادامه دارد.
بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای سال ۱۴۰۱ در حالی بیش از پنج‌هزار و ۳۸ میلیارد تومان براورد شده که از ردیف های تفکیک شده ی دستگاه های زیرمجموعه این وزارتخانه در لایجه بودجه خبری نیست.
مدیرکل اداره هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به تاکید وزیر فرهنگ و معاونت امور هنری وزارتخانه مبنی بر توجه بیشتر به هنرهای نمایشی به ویژه رشد این هنر در استان ها، گفت: بودجه تئاتر در سال جاری حداقل ۲۰ و حداکثر ۳۰ درصد افزایش یافت.
ساختار اداری ما پاسخگوی نیاز امروز نیست و وزارت ارشاد مبتنی بر وضعیت سی سال قبل عمل می‌كند. بنابراین در صورت ادامه روند فعلی نمی‌توان مشكلات تئاتر را برطرف کرد.
شهرام گیل آبادی مدیرعامل خانه تئاتر در یادداشتی نسبت به گزارش شفاف سازی عملکرد مالی اداره کل هنرهای نمایشی واکنش نشان داد و خواستار شفافیتی زلال و دقیق با جزئیاتی واقعگرا در این زمینه شد.
گزارش هزینه‌های سال ۹۹ اداره کل هنرهای نمایشی در ۱۱ سرفصل و در قالب ۱۵ فایل منتشر شد.
شکرخدا گودرزی که قصد داشت ۵ نمایشنامه اجرا شده‌اش (بهرام چوبینه، سیاووش، رستم و اسفندیار، خواجه نظام الملک و سهروردی) را در لرستان با هنرمندان لرستانی نمایشنامه‌خوانی کند، به دلیل مهیا نشدن شرایط لازم برای این کار، در نامه‌ای به مدیرکل هنرهای نمایشی از تئاتر کناره‌گیری کرد.
قادر آشنا، مدیر کل هنرهای نمایشی با ارایه توضیحاتی درباره میزان و نحوه هزینه‌کرد بودجه تئاتر عنوان کرد که در جریان جزییات کمک ۳۵۰ میلیاردی به هنرمندان نیست.
معضلات قرارداد گروه‌های نمایشی مساله تازه‌ای نیست. سال‌هاست جامعه تئاتری با مشکلات گوناگونی در زمینه قراردادهای خود رو به رو هستند ولی آنچه این مساله تکراری را همچنان نو نگه می‌دارد، تغییراتی است که در هر دوره اتفاق می‌افتد و عموما هم، خانواده تئاتر بوی بهبود از این تغییرات حس نمی‌کند.
بیشتر از یک سال است که به خاطر شیوع ویروس کرونا تئاتر تعطیل است. نگاه نکنیم به این باز شدن‌های هر از گاهی تماشاخانه‌ها، نگاه نکنیم به جشنواره تئاتر فجر و دیگر جشنواره‌ها. این‌ها حتی مسکّن هم نیستند چه رسد به اینکه بخواهیم اسمش را بگذاریم بازگشایی تئاتر.
اخیرا خبر رسید که مجلس برای حمایت از هنرمندان ۳۵۰ میلیارد تومان مصوب کرده است ولی ایرج راد رییس هیات مدیره خانه تئاتر هم مانند دیگر اعضای این تشکل می‌گوید، هیچ جزییاتی درباره چگونگی پرداخت این مبلغ حمایتی نمی‌داند.
در چهارمین برنامه «دراماتیک» رادیو «نوفل» که هر شنبه به شکل زنده از عمارت نوفل‌شاتو پخش می‌شود همانند برنامه قبلی این رادیو موضوع «تئاتر در سال 1400» به بحث و گفتگو گذاشته شد.
«منیژه محامدی» کارگردان و مدرس تئاتر خطاب به مسئولان فرهنگ و ارشاد اسلامی این سوال را مطرح کرد که: «در نبود اجراهای صحنه‌ای، بودجه حمایتی تئاتر در سال ۱۳۹۹ کجا رفت و خرج چه چیزی شد؟»
اوایل آذر ماه، لایحه بودجه پیشنهادی دولت برای سال ۱۴۰۰ به مجلس ارائه شد. لایحه‌ای که بودجه بخش تئاتر آن دست‌کم روی کاغذ از افزایش ۴۳ درصدی نسبت به سال گذشته خبر می‌داد. آیا این رقم در عمل هم محقق می‌شود؟ آیا این بودجه کفاف جبران خسارات هنرمندان و تماشاخانه‌داران را در سال کرونایی می‌دهد؟
لایحه بودجه سال آینده با افزایش حدود ۱۰۰ میلیارد تومانی برای دو حوزه سینما و تئاتر (در مجموع) نسبت به سال گذشته تنظیم شده است.
مدیر روابط عمومی اداره کل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد گفت: دولت و حاکمیت نمی‌تواند فقط از مسیر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حوزه تئاتر را مدیریت کند و تمام نیازهای این حوزه را پاسخ دهد.
قطب‌الدین صادقی با اشاره به ناچیز بودن بودجه فرهنگ به خصوص تئاتر از تعطیلی تماشاخانه «شانو» به دلیل مشکلات اقتصادی و حمایت نکردن از حوزه تئاتر در شرایط بحران کرونا خبر داد.
دبیر سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر از برگزاری قطعی این دوره از جشنواره خبر داد و میزان بودجه پیشنهادی را ۶ میلیارد تومان عنوان کرد که البته هنوز تصویب نشده است.
امیر دژاکام مدرس و کارگردان تئاتر معتقد است کمیسیون فرهنگی مجلس نیازمند همکاری و همفکری با هنرمندان و مدیران فرهنگی برای شناخت مشکلات این عرصه و اختصاص بودجه مناسب به این حوزه است.
قادر آشنا اظهار داشت: در حال حاضر تمام فعالان تئاتر – آن‌هایی که مشمول حمایت‌های اداره کل هنرهای نمایشی بودند – تمام و کمال مبالغ حمایتی خود را از این اداره دریافت کرده‌اند.
رقم هزينه‌هاي جانبي با رقم بودجه توليد نمايش‌ها در سال 98 چندان تفاوتي ندارد. يعني مي‌شد با حذف كامل هزينه‌هاي جانبي فجر، يك سال ديگر تئاتر ايران را منتفع كرد. بخشي كه 66.45 درصد بودجه فجر را درست در خود بلعيده است.
«اعتماد» هنرمندان حلقه مفقوده امروز ارشادنشينان به‌نظر مي‌رسد، وگرنه در روزگاري كه نفر دوم دولت مي‌گويد «براي كاهش قيمت‌ها دعا كنيد» و وزير كابينه درباره افزايش مرگ ناشي از ويروس كرونا معتقد است «مردم بايد خود مراقبتي كنند» حكايت هنرمند تئاتر و اين چندرغاز بودجه نانوشته از پيش روشن است.
یک مرکز تئاتر دیگر از بخش خصوصی، یعنی یکی از همان‌هایی که مدیریت وزارت مربوط، به وجود و فعالیتشان می‌بالید، پس از هشتمین ماه جولان‌دهی ویروس مرگبار، با انتشار متنی غمناک، اعلام کرد که پس از یک دهه حیات، دیگر امکان نفس کشیدن ندارد و کرکره را پایین کشید.
مدیر کل هنرهای نمایشی عنوان کرد: از 9 میلیارد و 600 میلیون تومان بودجه حمایتی تئاتر، 4 میلیارد و 600 میلیون برای استان ها تخصیص یافته که براساس جمعیت ، میزان هنرمندان و برنامه پیشنهادی استان های مختلف به آنها اعطا خواهد شد.
بیشتر از یک هفته از انتشار فهرست آثار مورد حمایت انجمن هنرهای نمایشی در سال ۹۸ (در تهران) گذشته و حالا که کمی آتش هیجان و گله‌گذاری‌ها فروکش کرده، انتظار می‌رود که اولا شفاف‌سازیِ انجام شده با رفع نقص‌ها تکمیل و بعد هم گزارش مالی نیمه‌ی ابتدایی امسال در همین پایان شهریور اعلام شود.
کارگردان تئاتر کشورمان گفت: مطمئن باشید اگر خود ما هنرمندان به فکر نباشیم، تئاتر از بین می‌رود. خودمان باید پیگیر باشیم که تئاتر به عنوان امری زنده، خاموش نشود. البته که این تئاتر نیاز به بودجه و پشتوانه مالی دارد.
یک فعال حوزه تئاتر معتقد است برای حمایت از تئاتر و بهبود شرایطی که در آن گرفتار شده، دولت تا پایان بحران «کرونا» به گروه‌های تئاتری سوبسید مناسب‌تری بدهد و از آنها حمایت کند.
با انتشار جدول تخصیص 40 میلیارد تومان به بنگاه های آسیب دیده ناشی از ویروس کرونا ، مشخص است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش مراکز و مجتمع های فرهنگی، آموزشی، هنری و رسانه ای در اولویت دهم و با تخصیص 9154 میلیارد تومان قرار دارد.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی تئاتر نشان داد که در شرایط بحرانی یکی از منفعل‌ترین وزارتخانه‌های دولت است و اقداماتش تنها در حد توئیت‌های وزیر ارشاد باقی می‌ماند.
بهزاد صدیقی با نگاهی به نقاط قوت و ضعف جشنواره‌های تئاتر کشور، می‌گوید بسیاری از جشنواره‌های تئاتر کشور تاکنون جریان‌ساز نبوده‌اند و همچنین وجود تدوین آیین‌نامه، افزایش بودجه و ایجاد دبیرخانه دائمی را از نیازهای جشنواره‌های تئاتری می‌خواند.
«فراخوان جشنواره تئاتر خوزستان در سال 98»، «ششمین جشنواره تئاتر کلاسی خلّاق فراخوان داد»، «فراخوان جشنواره تئاتر مطهر» و.... این‌ها نمونه‌های انگشت‌شمار جشنواره‌های تئاتری هستند که در کنار ده‌ها جشنواره دیگر فهرست بلندبالایی را تشکیل می‌دهند. این در حالی است که بخش تئاتر ازجمله حوزه‌هایی است که همواره هنرمندانش از مشکلات ساختاری و بویژه کمبود بودجه برای تولید آثارشان شکایت داشته‌اند و این مشکل را در تناقض آشکار با تعدد جشنواره‌های تئاتری در سراسر کشور ارزیابی می‌کنند.
بزدوده معتقد است: کاهش بودجه تئاتر در سال 98 به ما می‌گوید باید امسال کمتر کار کنیم و تئاتر را به عنوان شغل اصلی‌مان کنار بگذاریم و با این همه سابقه و تجربه به سراغ رشته دیگر برویم. این مسائل برای خانواده هنرمند و تئاتر بسیار سخت است.
مدیرکل هنرهای نمایشی اعلام کرد که تعهدات تئاتر برای حمایت از تولیدات نمایشی در ۶ ماهه اول سال ۹۷، در روزهای باقیمانده سال جاری تسویه می‌شود.
میکائیل شهرستانی، بازیگر و کارگردان تئاتر با اشاره به حمایت‌های مالی ارشاد گفت: از نظر مالی که هیچ حمایت جدی صورت نمی‌گیرد. مبالغی که به گروه‌ها تعلق می‌گیرد بسیار محدود است که آن هم به نوع و شرایط کار بستگی دارد. این به‌نظر من عرصه را تنگ‌تر می‌کند و به جایی می‌رسیم که هر کدام تئاتر را کنار بگذاریم.
رحمت امینی مدیر گروه نمایش دانشگاه تهران در نشست خبری نوزدهمین جشنواره تئاتر تجربه از کاهش چشمگیر بودجه این جشنواره گفت.
در شرایطی که انتقادهای زیادی نسبت به تقسیم بودجه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تخصیص آن به مجموعه‌هایی که انگار فقط قدرت بیشتری درگرفتن پول دارند، وارد است، ۱۰ ماه از شروع سال می‌گذرد و هنوز هیچ پولی برای تعهدهای نمایشی امسال پرداخت نشده است.
«شب تئاتر» در سيزدهمين نشست خود، شامگاه شنبه 8 دی، با موضوع «بررسی بودجه تئاتر سال 98» و اجرای پيام دهكردی، ميزبان آرش دادگر، بازيگر، كارگردان بود.
دغدغه های هنرمندان و اصحاب عرصه هنرهای نمایشی این روزها در زمینه مسائل مالی نسبت به گذشته بیشتر شده است این درحالی است که کسری های بودجه و عدم تخصیص اعتبارات به مشکلات این عرصه دامن زده است.
بودجه سینما و تئاتر در سال 98 در حالی با مقداری کاهش نسبت به سال گذشته تنظیم شده که کمبود اعتبار، یکی از مشکلات اساسی این دو حوزه بویژه در تئاتر در سال 97 بوده است.
